Groen opgelucht over langverwacht akkoord op zorgplichtwet

"Dit is een baanbrekende overwinning waar groenen lang voor hebben gevochten, verantwoord ondernemen moet de norm worden. Alle bedrijven die handelen op de Europese markt mogen niet kunnen wegkijken bij uitbuiting, milieuvervuiling en mensenrechtenschendingen. Ook voor Europese bedrijven betekent dit eindelijk een eerlijk speelveld. In het bijzonder KMOs zullen minder het slachtoffer worden van oneerlijke concurrentie met grote bedrijven die anders gemakkelijker de regels kunnen omzeilen."

De Europese zorgplichtwet maakt bedrijven verantwoordelijk voor hun toeleveringsketen. De EU-lidstaten gaven na lang uitstel op de valreep groen licht aan de wet, waardoor bedrijven zich niet meer kunnen verschuilen achter leveranciers bij wantoestanden. Europees Parlementslid Sara Matthieu spreekt van een belangrijke stap richting duurzaam ondernemen: "Dit is een baanbrekende overwinning waar groenen lang voor hebben gevochten, verantwoord ondernemen moet de norm worden. Alle bedrijven die handelen op de Europese markt mogen niet kunnen wegkijken bij uitbuiting, milieuvervuiling en mensenrechtenschendingen. Ook voor Europese bedrijven betekent dit eindelijk een eerlijk speelveld. In het bijzonder KMOs zullen minder het slachtoffer worden van oneerlijke concurrentie met grote bedrijven die anders gemakkelijker de regels kunnen omzeilen."

De zorgplichtwet is van toepassing voor bedrijven en groepen van bedrijven met meer dan 1000 werknemers en een jaaromzet van meer dan 450 miljoen euro. Alle bedrijven die op de Europese markt opereren vallen onder de nieuwe regels. Als bedrijven hun verplichtingen niet nakomen, kunnen boetes volgen die 5% van hun jaaromzet bedragen. Slachtoffers zullen ook makkelijker toegang tot schadeherstel en compensatie krijgen onder de nieuwe regels.

Lobbyisten halen bakzeil

Het Belgische voorzitterschap is er dan toch in geslaagd de wet te doen landen. Duitse liberalen deden eerder een poging om de wet te begraven. Matthieu: "Rechtse en liberale partijen hebben tot het laatste moment geprobeerd de wet te blokkeren op lidstaatniveau onder flinke druk van lobbyisten. Gelukkig hebben we dat scenario kunnen voorkomen, de zorgplichtwet heeft voor miljoenen mensen in de wereld een positieve impact op hun leven", reageert Matthieu tevreden.

Steun van multinationals als Aldi en Ikea

Door grote druk van lobbyisten ontspringt de financiële sector de dans. Ook hier stonden de lidstaten enorm op de rem. "Gezien de belangrijke impact van banken en verzekeraars, houden we de druk hoog om de financiële sector in de toekomst volledig onder de zorgplichtwet te laten vallen." Veel anderen hebben daarentegen voluit gepleit voor deze wet. Matthieu: "Grote bedrijven zoals Aldi, Unilever, Ikea en L'Oréal en talloze maatschappelijke organisaties hebben zich verenigd om onze economie duurzamer te maken. Zorgplicht zorgt voor een gelijk speelveld voor bedrijven die op de Europese markt willen verkopen en helpt de EU om écht werk te maken van haar beloftes inzake mensenrechten en klimaat."

Ambitie opschalen

Groen betreurt echter dat de zorgplichtwet stevig is afgezwakt door de lidstaten. Aanvankelijk zou de wet van toepassing zijn op bedrijven vanaf 500 werknemers in plaats van 1000. Enkel de directe toeleveranciers van bedrijven vallen nu onder de nieuwe regels. Bedrijven kunnen dus enkel verantwoordelijk gesteld worden voor wantoestanden bij directe leveranciers. Matthieu: "Dat moet grondig worden aangescherpt in de toekomst, zodat bedrijven hun handen niet in onschuld kunnen wassen door te wijzen naar onderleveranciers." Er zijn ook geen strengere regels voor risicosectoren opgenomen. Onder andere de elektronicasector maar ook de textielsector kwamen daarvoor in aanmerking. Matthieu: " Maar hier kunnen we wél verder op bouwen. Zorgplicht moet bedrijven aan de regels houden en de cowboys uit de industrie weren. Tien jaar na de Rana Plaza ramp hebben we nu een wet die als aanzet dient om zo'n tragedies in de toekomst te voorkomen en komaf te maken met straffeloosheid van multinationals."

De volgende stap

Nu de lidstaten de wet hebben bekrachtigd moet de Commissie Juridische Zaken van het Europees Parlement de triloogdeal volgende week bekrachtigen. In april zal het Europees Parlement zich dan finaal uitspreken voor de wet. Als de wet wordt aangenomen, zullen de eerste bedrijven vanaf 2027 de nieuwe regels moeten toepassen.