1 op 4 gemeenteraadsleden heeft er al de brui aan gegeven. Groen: "Herwaardeer de gemeenteraad"

De gemeenteraad heeft momenteel te weinig impact

Vijf jaar na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 heeft 1 op 4 gemeenteraadsleden er de brui aan gegeven. Dat blijkt uit het meest recente rapport van de Mandatendatabank. "Heel problematisch," volgens Groen-parlementslid Staf Aerts. "Zoveel gemeenteraadsleden die stoppen is een teken aan de wand: de gemeenteraad heeft te weinig impact. Dat moet veranderen." Aerts heeft een voorstel van decreet klaar om de Vlaamse gemeenteraden te herwaarderen en te democratiseren. 

Eerst de cijfers: na 5 jaar hebben 1295 gemeenteraadsleden (218 jonger dan 35 jaar en in totaal 709 mannen en 586 vrouwen) hun mandaat beëindigd. 561 rechtstreeks verkozen gemeenteraadsleden gaven er in 2018 meteen de brui aan en legden nooit hun eed af. Dat zijn in totaal 1856 gemeenteraadsleden, die hun mandaat niet opnamen of al binnen de 5 jaar beëindigden. 1 op 4 dus.

"Dit zijn pijnlijk hoge cijfers. In vijf gemeenten (Essen, Laakdal, Zutendaal, Gooik en Herstappe) zijn de gemeenteraden ondertussen zelfs niet meer volledig. Dit is een aanfluiting van de lokale democratie en moeten we dringen, nog vóór de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2024 aanpakken," zegt Aerts. "Het is cruciaal dat het Vlaams Parlement hier dringend werk van maakt, anders blijven we in deze ondemocratische situatie zitten tot 2030. Dat is te lang."

Aerts heeft een voorstel van decreet klaar dat de gemeenteraad én gemeenteraadsleden fors versterkt: een onafhankelijke gemeenteraadsvoorzitter en -ondervoorzitter, een onafhankelijke griffie die de gemeenteraad ondersteund, andere vergoedingen, ...

De 10 voorstellen van Groen:

1. Gemeenteraadsvoorzitter is gemeenteraadslid en mag geen burgemeester en schepen meer zijn. En voorzitter krijgt deftige verloning (bijv. vast percentage schepenwedde).
2. Onafhankelijke griffie ter ondersteuning van de gemeenteraad.
3. Werking gemeenteraad wordt aangestuurd door collegiaal bestuur waarin alle fracties zetelen.
4. Agendapunten raadsleden worden steeds eerst behandeld. In plaats van achteraan op de agenda van de gemeenteraad na alle punten van het schepencollege.
5. Garandeer volledige inzake in werkzaamheden intercommunale structuren of regiovorming. Vandaag te zwarte dozen die voor individuele raadsleden moeilijk te doorgronden zijn. 
6. Versterk statuut gemeenteraadsleden: degelijke vergoeding, betere logistieke en inhoudelijke ondersteuning (bijv. griffie).
7. Beleids- en beheerscyclus (BBC - kerninstrument lokaal beleid) moet veel leesbaarder en wijzigingen voorstellen moet makkelijker. 
8. Organiseer uitwisseling tussen raadsleden via VVSG.
9. Gemeenteraadsvoorzitter moet centrale actor zijn in burgerparticipatie. Burgerparticipatie moet via gemeenteraad, minder via schepencollege.
10. Voorzittersfunctie gemeenteraad niet langer voorbehouden aan enkel Belgen. Net als voor de burgemeester en schepenen volstaat het EU-burgerschap.

In het Vlaams Parlement wordt al een hele legislatuur gewerkt rond het versterken van de gemeenteraad. Zo gingen de commissieleden naar Nederland op bezoek om daar te leren van hun werking en organisatie van de gemeenteraad. De Nederlandse gemeenteraden houden veel meer en grondigere inhoudelijke debatten en de impact van de gemeenteraad is in Nederland dan ook veel groter dan in Vlaanderen. In Vlaanderen is het bijna steeds het schepencollege dat beslist en de gemeenteraad die volgt.

Elke partij erkent dat de gemeenteraad in Vlaanderen te weinig impact heeft, maar niemand onderneemt actie om stappen richting sterkere gemeenteraden te zetten.

Daarom legt Groen dit decreetsvoorstel neer om de meest urgente aanpassingen aan het decreet te maken. Met de verkiezingen in oktober in aantocht moeten een aantal zaken dringend veranderen, zo niet zijn die de hele volgende lokale legislatuur vast gebetonneerd en kunnen pas in 2030 veranderingen plaats vinden. 

Het volledige voorstel van decreet kan je hier downloaden: https://www.vlaamsparlement.be/nl/parlementaire-documenten/parlementaire-initiatieven/1761439