Opinie: 'Groene delta rondom Gent: geef ruimte aan water om de regio te beschermen tegen een waterbom'

Groene schepenen Filip Watteeuw en Tine Heyse en Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege pleiten ervoor om de Schelde en de Leie meer ruimte te geven om Gent te beschermen tegen extreme overstromingen. 'Het nieuwe klimaatrapport van de Verenigde Naties dat deze week verscheen, bevestigt nog maar eens dat we ons sneller moeten aanpassen aan klimaatverandering.'

De overstromingen deze zomer waren een wake-up call. Stel dat in Vlaanderen een waterbom valt zoals die van afgelopen zomer in de Vesdervallei, dan worden 80.000 woningen getroffen. De schade zou tot meer dan 8 miljard euro oplopen. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Vlaamse Waterweg. Met 3 miljard euro schade zou vooral de regio rond Gent hard getroffen worden. De oorzaken van dit hoge overstromingsrisico voor Gent en omgeving zijn duidelijk. De Leie werd in de jaren '70 rechtgetrokken om de scheepvaart te bevorderen en overstromingen in de vallei van de Leie te voorkomen. Bij extreme regen wordt het water veel te snel naar Gent afgevoerd.

Nochtans weten we hoe het moet: rivieren moeten de kans krijgen om gecontroleerd te overstromen. Stroomafwaarts van Gent is er de voorbije 15 jaar hard ingezet om de Schelde meer ruimte te geven binnen het SIGMA-plan. Ze bieden ook een plek aan natte natuur en recreatie. Denk maar aan de Polders van Kruibeke, de Kalkense Meersen of Vlassenbroek, overstromingsgebieden ingericht voor het bergen van water. Die hebben met het stormtij van de afgelopen dagen nog hun nut bewezen. Deze ingrepen zijn cruciaal om de inwoners van de gemeenten stroomafwaarts van Gent, van Wetteren tot Antwerpen, te beschermen.

Achterhaalde focus op snelle afvoer
Stroomopwaarts van Gent blijft de focus liggen op snelle afvoer. Dat is verbazingwekkend. Water vasthouden en bergen is veel effectiever om waterschade te vermijden, een principe dat al bijna 20 jaar verankerd is in het decreet integraal waterbeleid. Voor de Leie wordt binnen het Seine-Scheldeproject ingezet op scheepvaart, recreatie en natuurherstel. Maar bescherming tegen overstromingen? Dat ontbreekt. Het is een fout die moet worden rechtgezet. Ook langs de Bovenschelde zijn er amper plannen om ruimte te geven aan de rivier. Hier is een idee: waarom komt er geen SIGMA-plan voor de Bovenschelde, met een snoer van overstroombare gebieden die de vallei tot in Gent beschermen?

Een groene delta rond Gent
Ook rond de stad is er nood aan maatregelen. In de Ringvaart rond Gent komt het water van de Leie en de Bovenschelde samen. Het grote volume aan water en de snelle stroom van deze rivieren kunnen leiden tot grote overstromingen in Gent en omgeving. Wat we nodig hebben is een groene delta van overstroombare gebieden rond Gent. Die moet als een spons overtollig water opvangen in de Gentse regio en nadien langzaam afgeven. Zo komt er niet alleen ruimte voor water maar komen er ook hier nieuwe kansen voor natuur en recreatie rond de stad.

Laaghangend fruit
Een aantal van die gebieden staat al op de planning. Denk aan de realisatie van het Gents Zwin: de grote Scheldebocht die zich als een lange arm uitstrekt rond Gentbrugge, aan de Gentbrugse Meersen en de Damvallei. Dit waterrijk gebied van 650 hectare vormt een robuuste buffer tegen overstromingen. Ook stroomafwaarts langs de Schelde tussen Gent en Wetteren staan verschillende projecten op de planning om de omgeving weerbaarder te maken tegen hevige regenval. Maar de Vlaamse regering talmt met de uitvoering.

Waterbom ontmijnen
Het is onmogelijk om te voorspellen wanneer en waar de volgende waterbom zal vallen. Maar we kunnen ons er wel op voorbereiden en grote schade voorkomen. Vlaanderen moet dit doen door versneld meer ruimte voor water te voorzien langs de Leie en de Schelde en een groene beschermende delta rond de stad. Dat we ineens veel ruimte creëren voor natuur en recreatie en de open ruimte beschermen, is mooi meegenomen.

Gentse schepenen Tine Heyse en Filip Watteeuw en Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege