Meer recyclage verzekert aanvoer kritieke grondstoffen

"We moeten ons niet blind storten in een nieuwe grondstoffenrace met mens en planeet als slachtoffer. Dat is ontoelaatbaar. Daarom slaagden we erin om doelstellingen op te nemen voor een slimmer, beter en - voor de eerste keer - verminderd grondstofverbruik. Dat is perfect haalbaar via meer circulariteit, energiebesparing en een groen mobiliteitsbeleid."

Kritieke grondstoffen zoals lithium zijn schaars en broodnodig in Europa voor de klimaattransitie. Daarom stemde het Europees Parlement vandaag een nieuwe wet om een veilige en duurzame aanvoer te verzekeren van kritieke grondstoffen voor onder andere elektrische batterijen. Nu ook de VS een bocht maakt op het vlak van klimaatinvesteringen, moet ook de EU een versnelling hoger schakelen. Europarlementslid Sara Matthieu onderhandelde mee in de milieucommissie: "We moeten ons niet blind storten in een nieuwe grondstoffenrace met mens en planeet als slachtoffer. Dat is ontoelaatbaar. Daarom slaagden we erin om doelstellingen op te nemen voor een slimmer, beter en - voor de eerste keer - verminderd grondstofverbruik. Dat is perfect haalbaar via meer circulariteit, energiebesparing en een groen mobiliteitsbeleid."

Europa slaat terug

Vorig jaar zetten de Verenigde Staten na jarenlange achterstand een turbo op hun klimaatbeleid. Met de 'Inflaction Reduction Act' voerden ze allerlei subsidies en protectionistische maatregelen in om massale investeringen aan te trekken in groene industrie zoals batterijen, hernieuwbare energie en de grondstoffen die daarvoor nodig zijn.

Nu slaat Europa terug met een aantal nieuwe wetten zodat ook de EU een interessante plek blijft om te investeren in industriële klimaatprojecten. De nieuwe wet op kritieke grondstoffen maakt hier een belangrijk deel van uit. Matthieu: "Europa heeft decennialang haar industriebeleid uitbesteed aan grote multinationals, waardoor essentiële sectoren voor de ecologische transitie verdwenen uit Europa: denk aan de zonnepanelen of elektrische wagens. Die strategische fout mogen we geen twee keer maken."

Slimmer gebruik, minder mijnbouw

De focus van de Europese Commissie lag voor de groene fractie te veel op het mijnen naar nieuwe grondstoffen. Hoewel nieuwe grondstoffen zeker nodig zijn, kunnen we de grondstofvraag flink beperken door ze slimmer in te zetten. Bijvoorbeeld via meer en beter openbaar vervoer waardoor minder wagens nodig zijn, meer gedeelde elektrische wagens en allerlei maatregelen voor energiebesparing. Matthieu: "Dat is driedubbele winst: we verbeteren de levenskwaliteit van onze steden, verminderen onze afhankelijkheid van dubieuze regimes en vermijden sociale en ecologische schade waar mogelijk."

Voor de de eerste keer komen er expliciete maatregelen om de groeiende vraag naar grondstoffen te beperken ten opzichte van de huidige verwachtingen, een grote verdienste van de Groenen tijdens de onderhandelingen. Daarnaast krikken we de recyclagedoelstelling op van 15% naar 25% van de jaarlijkse consumptie aan kritieke grondstoffen die Europa nodig heeft. De lidstaten moeten met beide rekening houden wanneer zij hun plannen opmaken rond circulariteit van kritieke grondstoffen.

Een derde prioriteit voor de groenen ligt in de milieuwetten voor de bescherming van vogels, habitats en water. Door de snellere vergunningsprocedures voor zogenaamd strategische projecten bestond het gevaar dat de milieuwetten worden ondergraven. Dat is vermeden. Matthieu: "Deze wet is geen blanco cheque voor mijnbouwbedrijven om zomaar natuurgebieden te beschadigen voor privébelangen. We voerden ook een belangrijke clausule in over de milieuvoetafdruk van kritieke grondstoffen, die ons op termijn de mogelijkheid geeft om enkel de milieuvriendelijkste grondstoffen op de markt toe te laten."

Meer info

De beschikbaarheid van grondstoffen zoals lithium, kobalt en zeldzame aardmetalen is onmisbaar voor batterijen, zonnepanelen en windmolens. Daarom stelde de Commissie begin dit jaar doelstellingen tegen 2030 voor om strategische grondstoffen te ontginnen, verwerken en recycleren in Europa zelf, respectievelijk 10%, 40% en 15% van de jaarlijkse Europese consumptie.

Ten tweede wil de Commissie de herkomst van de strategische grondstoffen diversifiëren, om te vermijden dat Europa afhankelijk is van onstabiele of landen die om geopolitieke redenen de export stopzetten, denk bijvoorbeeld aan China. Zo kan niet meer dan 65% van elke strategische grondstof uit één enkel land afkomstig zijn.

Ten derde is het de bedoeling om de interne markt voor kritieke grondstoffen te verbeteren en de vergunningsprocedures voor nieuwe projecten te verkorten. Maar ook wil men de grondstoffen duurzamer maken door een betere milieubescherming, en gaat men inzetten op hergebruik via de circulaire economie.