Terugkeer van budgettaire besparingsobsessie brengt Europa in gevaar

"De achterhaalde en dogmatische obsessie om te bezuinigen zal opnieuw miljoenen mensen en bedrijven in economische en sociale ellende storten."

Woensdag stemden Europarlementariërs in de plenaire zitting over de hervorming van de Europese begrotingsregels van de EU. Die zal nationale regeringen opnieuw in een besparingslogica dwingen en de bedragen die ze kunnen uitgeven in tijden van crisis beperken.

Volgens Groen Europarlementslid Sara Matthieu moeten we aan de vooravond van cruciale Europese verkiezingen lessen trekken uit het jarenlange desastreuze besparingsbeleid in de nasleep van de financiële crisis: "De achterhaalde en dogmatische obsessie om te bezuinigen zal opnieuw miljoenen mensen en bedrijven in economische en sociale ellende storten. In plaats van het bedje te spreiden voor extreemrechts, hebben we net belangrijke investeringen nodig in infrastructuur voor de groene en sociale transitie, waaronder ondersteuning voor woningrenovaties en investeringen in de zorg en kinderopvang."

Het compromisvoorstel van het Parlement vereist dat de schuldgraad jaarlijks daalt met minstens 1% van het BBP voor lidstaten met een schuldgraad boven de 90%, en dit gedurende 14 of 17 jaar. Daar hoort ook België bij. Voor landen met een schuldgraad boven de 60% is dat 0,5% per jaar. Dit is een fel contrast met de aanvankelijke intenties van de Europese Commissie, die een traject voor schuldreductie op maat wou uitschrijven voor elke lidstaat. Daarvan is in het finale voorstel en de aanpassingen van zowel het parlement als de lidstaten niets meer terug te vinden.

Foute prioriteiten

Volgens Matthieu katapulteren deze begrotingsregels ons terug naar het voorbije decennium, toen de hakbijl werd gezet in sociaal beleid in Griekenland of Spanje: "De regels dwingen regeringen te kiezen tussen investeringen en sociale uitgaven, met enorme maatschappelijke en politieke gevolgen. Dit haalt de legitimiteit van het economisch beleid bij onze burgers volledig onderuit. We moeten op lange termijn werken, het is een grote fout om versnelde schuldafbouw boven andere dringende beleidsprioriteiten te stellen, zoals de groene en sociale transitie van onze economie."

Als gevolg van de snelle opeenvolging van crises zijn de investeringsbehoeftes nochtans erg groot. Of het nu gaat om het verminderen van ongelijkheid, het investeren in klimaatinfrastructuur: of defensie en het helpen van partnerlanden als Oekraïne: Europa heeft een aanzienlijke en groeiende investeringskloof. Iets wat trouwens ook de werkgeversorganisaties beamen. Zo schat de Commissie dat we tot 2030 elk jaar 454 miljard euro aan extra investeringen nodig hebben voor de klimaattransitie alleen al. Een flink deel daarvan zijn onvermijdelijk overheidsinvesteringen.

Zo resten enkel slechte keuzes

Onze regeringen krijgen met deze regels enkel slechte keuzes: ze kunnen de begrotingsregels opnieuw aan hun laars te lappen, zoals ook Frankrijk en Duitsland dat vroeger al snel deden, met nefaste gevolgen voor het vertrouwen op de financiële markten. Ze kunnen nalaten te investeren in klimaat of sociaal beleid. Maar dat zal de meest kwetsbaren het hardst treffen, op termijn tot hogere kosten leiden en ironisch genoeg ook tot een hogere schuldgraad. Of ze kunnen in andere uitgaven snijden, in de praktijk zijn dat wellicht sociale uitgaven met desastreuze gevolgen.

Groen wil gezonde én duurzame aanpak

Matthieu besluit: "Laat ons duidelijk zijn: we pleiten niet voor roekeloze uitgaven zonder terugverdieneffecten." Tal van experts en zelfs het IMF geven aan dat er geen economische rechtvaardiging is om nu de schuld dwangmatig te verminderen. Het is een fout om schuldvermindering te verwarren met de houdbaarheid van onze schuld. Net als veel experts verdedigt Groen dat laatste. Het gemiddelde schuldniveau in de eurozone is 90% en neemt af, terwijl de VS op 120% staat en snel groeit, en Japan op 260%.

De groene fractie roept daarom op om het onderhandelingsmandaat weg te stemmen, en de begrotingsregels te bespreken bij de opmaak van de nieuwe meerjarenbegroting van de EU in 2026. Op dat moment zijn de miljarden van het corona herstelfonds opgemaakt en de investeringsnoden voor elke lidstaat duidelijk . Zo vermijden we haastwerk voor de verkiezingen, met potentieel catastrofale gevolgen. De groene fractie vatte eerder al haar voorstellen voor een toekomstgericht begrotingsbeleid samen. Die richten zich niet op jaarlijkse tekorten, maar eerder op duurzaamheid en afschrijvingstermijnen van investeringen op lange termijn.