Europees Parlement wil verbod op export van plastic afval
17 Januari 2023
Decennialang dumpten we massa’s vervuild en niet-recycleerbaar plastic afval in andere, vaak arme, landen. Dat moet stoppen. Met deze nieuwe maatregelen nemen we als Europeanen eindelijk onze verantwoordelijkheid.
Het Europees Parlement stemt op dinsdag 17 januari voor een forse aanscherping van de EU-wetgeving rond afvaltransport. De meest opmerkelijke nieuwe maatregel is een exportverbod voor plastic afval uit de EU. Volgens Sara Matthieu, onderhandelaar voor de groene fractie, zetten we een enorme stap vooruit: “Decennialang dumpten we massa’s vervuild en niet-recycleerbaar plastic afval in andere, vaak arme, landen. Dat moet stoppen. Met deze nieuwe maatregelen nemen we als Europeanen eindelijk onze verantwoordelijkheid.”
Blijf op de hoogte: schrijf je in op Sara's updates
Wat is er beslist?
Op 17 november 2021 stelde de Europese Commissie een herziening voor van de Europese wet op afvaltransport. Daarmee wil ze een eind maken aan het veelvuldige dumpen van afval buiten de EU, illegale transporten doeltreffender aanpakken en de circulaire economie versterken.
Concreet zal export van afval naar landen buiten de OESO enkel mogelijk zijn als zij zelf vragende partij zijn en bewijs leveren dat ze in staat zijn om het afval op duurzame wijze te verwerken. Voor OESO-landen zal de Commissie een apart monitoringsysteem opbouwen om de handel op te schorten bij problemen.
Daarnaast moet elke exporteur een onafhankelijke audit uitvoeren bij de afvalverwerker in andere landen, om aan te tonen dat het afval op milieuvriendelijke wijze wordt verwerkt. Daarbovenop komen er inspecties. Het Europees bureau voor fraudebestrijding OLAF wordt ingezet, lidstaten gaan nauwer samenwerken voor betere handhaving en alle procedures worden eindelijk gedigitaliseerd.
Onze rol in het parlement
Dit systeem is een goede aanzet, maar voor erg problematische afvalstromen volstaat dit niet, in het bijzonder voor plastic afval. Daarom hebben de groenen volop ingezet op het invoeren van een verbod op de export van plastic afval buiten de EU. Het verbod gaat in binnen 3 jaar na inwerkingtreding van het akkoord voor niet-OESO-landen, en binnen de 4 jaar voor OESO-landen.
Volgens Matthieu wordt dit een gamechanger voor de industrie: “Dit zal een forse stimulans creëren om beter recycleerbare en herbruikbare plastics te ontwerpen en om de recyclagecapaciteit in de EU op korte termijn te verhogen. In combinatie met ambitieuze doelstellingen rond recyclage, hergebruik en preventie, ben ik overtuigd dat we onze rotzooi zelf kunnen opkuisen.”
Volgens schattingen van de Commissie is slechts een toename van 10-20 % aan recyclagecapaciteit nodig, gelet op onze huidige consumptie. Dat cijfer kan nog dalen als we rekening houden met beleidsmaatregelen voor vermindering van plasticgebruik. Zo werkt Matthieu aan een update van de verpakkingswetgeving, er komen nieuwe normen voor ecologisch en circulair productontwerp en ook de algemene afvalrichtlijn wordt aangepast.
Daarnaast heeft Matthieu ervoor gezorgd dat export van afval enkel mogelijk is wanneer de standaarden rond milieu en gezondheid in de derde landen overeenkomen met die van de Europese Unie. Dat was voordien niet het geval, wat te veel ruimte toeliet voor interpretatie en achterpoortjes in het beleid.
Waarom is update van de wet nodig?
Vele rapporten hebben de voorbije jaren aangetoond dat de EU haar afvalprobleem exporteert naar derde landen, vaak met rampzalige gevolgen voor arbeiders en het milieu. In september verscheen nog een rapport van Human Rights Watch over de vreselijke werkomstandigheden in de Turkse plastic recyclage-industrie. Turkije is de grootste importeur van Europees afval.
Schattingen van de Commissie geven bovendien aan dat tussen de 15 en 30% van alle afvaltransporten illegaal zijn. Die illegale markt zou ruim 10 miljard euro waard zijn. Daarboven komt nog de klimaatuitdaging en de nood om onze grondstoffen meer circulair in te zetten: de Europese industrie zet slechts 12% gerecycleerde grondstoffen in bij de productie van goederen, terwijl de export van afval scherp toeneemt. Sinds 2004 is de export gestegen met 75%, waarvan de helft naar niet-OESO-landen.
Dit zijn doorgaans landen die niet in staat zijn om dit afval op sociaal en ecologisch verantwoorde manier te verwerken, al is dit ook het geval voor een OESO-land zoals Turkije dat bv. slechts 12% van haar eigen plastic afval recycleert en dus duidelijk niet opgewassen is voor de massale import uit de EU.
Wat zijn de volgende stappen?
Met deze stemming bepaalt het Europees Parlement haar mandaat voor de onderhandelingen met de lidstaten. De lidstaten leggen naar verwachting in de lente hun mandaat vast. Nadien volgen de onderhandelingen die dit jaar tot een definitief akkoord moeten leiden.
