Invoeren soft deadline voor vlottere regeringsvorming

"Met een deadline vermijden we getreuzel en tijdsverlies bij regeringsvorming. Ik opteer bewust voor 'soft' deadline. Parlement kan verkiezingen nog afwenden, als er kans op oplossing is. Het kan eenvoudig via Reglement Kamer dus laat ons dat doen." - Kristof Calvo 

Volgens Kristof Calvo (Groen) kan er vrij eenvoudig een deadline gezet worden op de formatie die volgend jaar wacht. Dit najaar buigt de Kamer zich over de kwestie.

Naar aanleiding van de aanslepende regeringsvorming in het verleden bepaalt het Vivaldi-regeerakkoord:

‘Lang aanslepende regeringsvormingen moeten in de toekomst vermeden worden. Met het oog op een vlottere regeringsvorming evalueren we de spelregels voor de vorming van een nieuwe federale regering, met bijvoorbeeld een formele deadline of een deblokkeringsmechanisme

De afgelopen 50 jaar (1968-2020) is in België zes jaar, meer dan 10% van de tijd, besteed aan de vorming van nationale/federale regeringen. Indien enkel met de recente periode wordt rekening gehouden, is België de trieste recordhouder van de meest complexe regeringsvorming (in duurtijd gemeten). Tussen 2007 en 2020 werd het federale beleidsniveau 1485 dagen beheerd door regeringen in lopende zaken.

De lange periodes zonder een volwaardige regering hebben onvermijdelijk een negatieve impact op het vertrouwen van burgers in politiek. De lange politieke crisissen zorgen bovendien voor lange beleidsluwe periodes die verloren gaan voor hervormingen en initiatieven. De lengte van onze regeringsvorming is echter niet het enige pijnpunt. De regeringsvorming verloopt ook weinig transparant met quasi geen betrokkenheid van de parlementaire democratie. Regeerakkoorden zijn bovendien vooral een compromis tussen de onderhandelende politiek partijen, vaak met weinig (budgettaire) onderbouw en met slechts beperkte inbreng van middenveld en administratie. Toch geldt het regeerakkoord als de leidraad voor de hele legislatuur, wat beleid minder wendbaar maakt en de vrijheid van de parlementaire democratie ernstig beknot. Kortom, de huidige situatie is in meerdere opzichten problematisch: een lange formatieperiode leidt tot matige beleidswinst en tot minder parlementaire vrijheid.

Daarom stellen we met de Ecolo-Groen-fractie een soft deadline voor voor de regeringsvorming, op 3 of 6 maanden na de verkiezingen, waarna de Kamerleden stemmen over een motie tot ontbinding van de Kamer. Anders dan in Israël of Spanje kan een parlementaire meerderheid het uitschrijven van nieuwe verkiezingen op dat moment nog verhinderen als er toch hoop bestaat dat de onderhandelingen ergens heen gaan. Die gaan dan opnieuw 1 of 3 maanden voort, waarna een nieuwe stemming volgt. Is er geen meerderheid om de formatie aan de gang te houden, ontbindt de Koning de Kamer en komen er nieuwe verkiezingen.

Wij zijn dus sterk voorstander van een soft deadline, omwille van inhoudelijke redenen, maar ook aangezien het via een eenvoudige meerderheid kan opgenomen worden in het Reglement. 

'Ons voorstel levert meer parlementaire democratie op en vermijdt aanslepende onderhandelingen zonder perspectief op een oplossing’, zegt Calvo. ‘In elk geval is het gezond om het parlement de kans te geven een motie tot ontbinding te initiëren. Als je dat doet met een vastgelegde kalender tijdens de formatieperiode, heb je ook een vorm van deadline. We doen bewust dit voorstel omdat een reglementsaanpassing snel kan gebeuren. Via deze aanpak is er al een soft deadline tijdens de federale formatie die start na de verkiezingen van 9 juni 2024. Dat zou wel eens nodig kunnen zijn.’

Er verscheen over dit voorstel ook een artikel in De Standaard van 25 juli 2023.