Meyrem blikt terug: 'media is meer dan ooit connectie zoeken'
19 September 2023
"Ons nieuwsmedialandschap is sterk dankzij haar diversiteit, en die diversiteit moeten we dan ook goed bewaken."
We leven in digitale tijden. Connecteren en communiceren met anderen was nog nooit zo eenvoudig. Dat maakt dat elk van ons op 1 dag toegang kan hebben tot meer informatie dan een gemiddelde middeleeuwer in diens hele leven. Straf, zeker. Evident? Al heel wat minder.
Want wat doe je met die overvloed, ja zelfs ‘overload’, aan informatie? Hoe weet je wat juist of waar is, hoe selecteer je? Welke media verdient je vertrouwen? Het afgelopen jaar hebben we in de commissie Media in het Vlaams Parlement veelvuldig gediscussieerd over de mogelijkheden en uitdagingen die de digitalisering van onze samenleving met zich meebrengt. Denk aan debatten over hoe omgaan met de digitale kloof, fake news, artificiële intelligentie, maar ook fenomenen van cyberpesten tot de bots en de trollen op sociale media die vrouwen, minderheden, journalisten… viseren en zelfs verkiezingen proberen manipuleren.
Alles behalve eenvoudige fenomenen. Hoe meer digitalisering, hoe belangrijker een stevige omkadering van social media en van influencers die erop actief zijn. Net zoals we in de ‘echte’ wereld niet dulden dat sommigen zich als hufters gedragen mogen we ook niet tolereren dat de virtuele wereld een soort van Far West is waar alles zomaar kan en mag, ten koste van anderen.
Reguliere nieuwsmedia zijn daarbij een belangrijke partner. Denk aan onze de zenders op de televisie, de dagelijkse kranten. Ze zijn onze oren, ogen en mond die de veelheid aan informatie uit de wereld tot een behapbaar, kwalitatief en begrijpelijk geheel terugbrengen. Samen met de VRT, onze openbare omroep, brengen ze de wereld in de huiskamer. Maar dat is hoe langer hoe uitdagender.
Er is de concurrentie van sociale media waar non -stop berichten worden gespuwd, en er geen of nauwelijks kwaliteitsvereisten bestaan. Maar er is ook de steeds groter wordende druk van internationale groepen die de markt in het kleine Vlaanderen willen domineren. De niet aflatende zoektocht naar reclame-inkomsten. En dat is lastig. Het is goed dat meer wordt samengewerkt, zodat onze eigen makers en spelers in de nieuwsmediawereld kunnen overleven. Dwarsverbanden tussen televisie en krantenredacties zijn goed als ze de efficiëntie verhogen en de drempel verlagen. Maar afgelopen jaren werd duidelijk hoe hoog de druk op individuele journalisten is. We moeten alert zijn en blijven en onze kwaliteit vrijwaren. En niet zomaar elke inkomstenbron of -constructie toelaten.
In België daarom geen gokreclame meer. Ook liever geen toestanden van mediaconcentratie zoals onder Berlusconi of zoals Fox News in de VS, die een echokamer creëren waar enkel nog maar één geluid klinkt of één politieke visie wordt gepromoot. Gelukkig is bijna elke partij het daarmee eens.
Ons nieuwsmedialandschap is immers sterk dankzij haar diversiteit, en die diversiteit moeten we dan ook goed bewaken. Het was dan ook erg jammer om vast te stellen dat bij het nieuwe decreet van de stimuleringsregeling (waar meer centen zullen gaan naar lokale mediaproducties voor het maken van series en films) plots een andere logica werd gekozen door de Vlaamse Regering… .
Op zich is de basis van dit decreet goed en nodig. Mediaspelers die vandaag geld verdienen aan het verspreiden van Vlaamse films, series, docu’s, animatie,… (kortweg ‘content’) moeten vanaf nu een deel van hun geld investeren in het creëren van nieuwe content, zodat er een voldoende kwalitatief aanbod kan blijven bestaan in de toekomst en het niet allemaal buitenlandse producties zijn wat de klok slaat. Alleen… waar vroeger de investeringen specifiek voorbehouden waren voor onafhankelijke producenten en productiehuizen, heeft minister Dalle nu beslist dat de centen ook mogen gaan naar ‘afhankelijke’ productiehuizen die onderdeel zijn van het bedrijf in kwestie… vestzak-broekzak dus. Iets minder fraai verwoord: het openzetten van de deur naar zelfbediening. Een afhankelijk productiehuis is immers een dochterbedrijf van een grotere mediagroep. En die grotere mediagroepen zijn bijna allemaal grote buitenlandse bedrijven zoals pakweg de Netflixen en Telenets van deze wereld, wiens hoofdfocus ligt op het draaien van omzet en aandeelhouders. Ook daar maken ze fantastische dingen, maar het format moet toch vaker passen binnen dat van het moederbedrijf.
De kleinere, Vlaamse onafhankelijke producenten en productiehuizen die series en films maken, hebben dat kader niet. Dat geeft hen meer mogelijkheden om vernieuwende producties te maken en out of the box te kunnen denken, maar het verhoogt ook stevig de financiële risico’s.
Er kwam dan ook -terecht- massaal protest vanuit de sector tegen dit decreet. Van de scenaristengilde, het Vlaams Audiovisueel Fonds, de Vlaamse Onafhankelijke Film-&Televisieproducenten en de Unie Van regisseurs… met namen als Michael Roskam, Fien Troch, Gilles Coulier… de fine fleur van de sector.
Dit dossier zal het najaar beheersen. Ik blijf het van nabij opvolgen en ijveren dat de minister zijn plannen aanpast. Want het geeft geen pas om overal op rode lopers en events mee de sier te maken met het resultaat van het harde werk, als nauwelijks geluisterd wordt naar terechte verzuchtingen.
Een ander heet hangijzer is het statuut van de VRT, ons Huis van Vertrouwen. Onze openbare omroep is echt kapotbespaard. De VRT moest deze legislatuur opnieuw 12 mio euro besparen. In realiteit is dat bedrag opgelopen tot 40 mio euro door onder andere de niet-indexering van de dotatiemiddelen en de vergrijzingskosten. Met Groen staan we voor een VRT die zich moet kunnen ontplooien tot een stabiele, dynamische en dienstverlenende publieke mediaorganisatie met een maatschappelijke opdracht. Maar dan moet ze wel de middelen krijgen om die opdracht te kunnen waarmaken. Koken kost geld, voor iedereen.
Uiteraard dient de openbare omroep zich ook te verantwoorden voor wat ze doet met de centen die ze krijgt van de belastingbetaler. Ik blijf waar nodig kritische vragen stellen over de toplonen, de samenwerking met commerciële partners zoals Streamz, de relevantie van documentaires zoals Fire: vroeg op pensioen, de diversiteit op het scherm (ook qua leeftijd bvb) en in de organisatie, …
De digitale wereld is boeiend en voortdurend in beweging. Aan ons om te zorgen dat de bevolking voldoende mee kan en beschermd is tegen de uitwassen. Zodat we allemaal meer en veiliger kunnen leren en genieten van de geneugten ervan.
door: Meyrem Almaci
