Opinie: 'Na verloren legislatuur, tijd voor een Vlaamse regering met ambitie voor openbaar vervoer'

'Jarenlange besparingen hebben het Vlaams openbaar vervoer op de rand van de afgrond gebracht. Het grote sloopwerk was al gebeurd onder ministers Weyts en eerder Crevits, maar ook de voorbije jaren volgden de middelen de inflatie niet.'

Het openbaar vervoer in Vlaanderen zit in het slop. Door politieke onwil en onkunde van minister Peeters en bij uitbreiding deze en vorige Vlaamse regeringen. Dat is helaas geen nieuws. Toenmalig voorzitter van de raad van bestuur van De Lijn Mark De Scheemaecker gaf in 2020 en 2021 herhaaldelijk aan dat het budget van De Lijn niet volstaat voor de opdrachten die de maatschappij heeft. Ook zijn opvolger Johan Sauwens heeft al publiekelijk extra budget gevraagd om de busvloot te moderniseren.

Sinds haar aantreden in januari 2021 heeft gedelegeerd bestuurder van De Lijn Ann Schoubs het loyaal opgenomen voor haar bedrijf, haar medewerkers en haar klanten, de reizigers. Haar hoorde je niet klagen, tot vorige week. Haar eerlijke analyse dat De Lijn het niet redt met de huidige middelen, wordt haar niet in dank afgenomen. Mobiliteitsminister Lydia Peeters zette de onvermijdelijke vraag van Schoubs koudweg neer als 'gezaag en geklaag'. Ze gaf de topvrouw ook nog de opdracht mee om 'haar rug te rechten en te zorgen voor veranderingsmentaliteit en meer efficiëntie'. Schaamteloos.

Minister Peeters zou beter wat kritischer naar zichzelf kijken. De minister heeft het openbaar vervoer nooit echt tot kern van haar mobiliteitsbeleid gemaakt. Er stonden nochtans heel wat mooie beloftes in het regeerakkoord. Daarin erkent de regering dat het openbaar vervoer een weg uit de file biedt en dat de reiziger centraal moet staan. Het regeerakkoord belooft ook 'extra aanbod en meer stiptheid' voor 'een betrouwbaar openbaar vervoer'. Daar houdt het niet op: 'De Lijn moet verder uitgroeien tot een voorloper en zelfs voorbeeld inzake modern, hoogwaardig en betrouwbaar openbaar vervoer. De focus ligt op de operationele dienstverlening ten dienste van de eindgebruiker'. Bovendien maakte de regering ook de belofte dat de bussen in de stadskernen tegen 2025 allemaal emissievrij zouden zijn.

Iedereen die de afgelopen jaren regelmatig de bus of de tram nam in Vlaanderen, zal de wenkbrauwen fronsen bij die beloftes. Reizigers voelen elke dag dat de bussen oud en versleten zijn en dat we met een tot op de draad versleten tramnet zitten. Dat in Antwerpen zal zelfs voor lange tijd gesloten worden -nota bene tijdens Oosterweel, de 'werf van de eeuw'- omdat het niet meer veilig is. Intussen bereikt het aantal afgeschafte ritten recordhoogtes en is de ontevredenheid van de reizigers problematisch.

Deze centrumrechtse meerderheid stemde vlak voor de verkiezingen ook 'basisbereikbaarheid'. Een grote hervorming van het openbaar vervoer naar Nederlands model. Het duurde meer dan twee jaar voor minister Peeters doorhad dat haar administratie niet in staat was om ons openbaar vervoer zelf te herorganiseren. Uiteindelijk moest ze een beroep doen op ... De Lijn om dat proces eindelijk in goede banen te leiden. Ann Schoubs krijgt er nu de ondankbaarheid van haar voogdijminister voor in de plaats. Minister Peeters hint nu plots weer op liberalisering van het openbaar vervoer om te verdoezelen dat ze de afgelopen jaren amper beleid gevoerd heeft.

Jarenlange besparingen hebben het Vlaams openbaar vervoer op de rand van de afgrond gebracht. Het grote sloopwerk was al gebeurd onder ministers Weyts en eerder Crevits, maar ook de voorbije jaren volgden de middelen de inflatie volgens Ann Schoubs niet. We hebben met Groen meteen het initiatief genomen om haar daarover volgende week te horen in het Vlaams parlement. Daar krijgt de topvrouw van De Lijn de mogelijkheid om helder aan te geven wat een volgende Vlaamse meerderheid moet doen om van ons openbaar vervoer het succes te maken dat we economisch én sociaal nodig hebben.
Het budget een beetje verhogen, zal de jarenlange achterstand niet oplossen. Kijk maar naar de tramsporen in Antwerpen of 15 jaar oude bussen die uit elkaar vallen. Burgerplatform Vliegerplein (dat zich verzet tegen de luchthaven in Deurne) berekende dat elke reiziger van het Antwerps luchthaventje voor 54 euro gesubsidieerd wordt. Voor een reiziger van De Lijn is dat minder dan vijf euro. Dat de jongste begroting evenveel extra geld voorziet voor subsidies voor elektrische wagens als voor De Lijn, is symbolisch voor het beleid van de voorbije jaren.

We moeten het warm water niet uitvinden. In Brussel, met Elke Van den Brandt van Groen als minister, levert de MIVB wel goed en betrouwbaar openbaar vervoer. Met politieke ruggensteun en voldoende middelen wordt er voortdurend gewerkt aan een uitbreiding van het net, met nieuwe tramlijnen en nieuwe voertuigen. Met mooie klantentevredenheidscijfers tot gevolg. Nieuwe klanten worden aangetrokken met erg voordelige jongeren- en ouderenabonnementen. In Brussel kiest iedereen voor bus, tram en metro.

Minister Peeters en de Vlaamse regering lieten een volledige legislatuur verloren gaan. Het is bij mooie woorden in het regeerakkoord gebleven. Tijd voor verandering. Tijd voor een regering die een historische inhaalbeweging maakt. Voor de vernieuwing van de vloot en voor de tramsporen. Voor reizigerscomfort en een vlotte en betrouwbare dienstverlening. Voor extra capaciteit op drukke lijnen én een aanbod op maat in landelijke gebieden. Tijd voor een groene kijk op ons openbaar vervoer.

Stijn Bex - Vlaams Parlementslid Groen
De opinie verscheen bij De Wereld Morgen