Ecolo-Groen wil betere ondersteuning asbestslachtoffers
18 September 2023
Asbestfabrikanten wisten sinds het midden van de 20e eeuw dat hun product giftig was en zware kanker veroorzaakte, maar deden er alles aan om dat geheim te houden en onafhankelijk onderzoek daarrond tegen te gaan. Asbest werd massaal gebruikt in gebouwen doorheen de 20e eeuw vanwege de brandwerende eigenschappen. Eind 20e eeuw begonnen verschillende Europese landen, geleidelijk aan, de productie en het gebruik van asbest te verbieden
De Ecolo-Groen fractie heeft in de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel ingediend om asbestslachtoffers beter te ondersteunen en de historische verantwoordelijken voor asbestvervuiling meer te laten bijdragen aan het asbestfonds. Groen-parlementslid en indiener Kristof Calvo: "Vandaag is het bijvoorbeeld niet mogelijk dat asbestslachtoffers die een schadevergoeding krijgen ook klacht kunnen indienen bij de rechtbank tegen de verantwoordelijke bedrijven. Met dit wetsvoorstel maken we een einde aan deze onrechtvaardigheid."
"Er zijn al eerder waardevolle voorstellen gedaan om asbestslachtoffers beter te beschermen. Bijvoorbeeld ook door N-VA-Kamerlid Valerie Van Peel. Toen was er onvoldoende draagvlak voor een wijziging. Ik hoop dat we over de grenzen van meerderheid en oppositie alsnog een stap vooruit kunnen zetten in dit belangrijke dossier," vult Kristof Calvo aan.
De problematiek van de asbestvervuiling en de vele slachtoffers die het onder de Belgische bevolking heeft gemaakt is algemeen bekend. Asbestfabrikanten wisten sinds het midden van de 20e eeuw dat hun product giftig was en zware kanker veroorzaakte, maar deden er alles aan om dat geheim te houden en onafhankelijk onderzoek daarrond tegen te gaan. Asbest werd massaal gebruikt in gebouwen doorheen de 20e eeuw vanwege de brandwerende eigenschappen. Eind 20e eeuw begonnen verschillende Europese landen, geleidelijk aan, de productie en het gebruik van asbest te verbieden. België deed dat eerst gedeeltelijk in 1998 en daarna volledig in 2001.
Ondanks de historische stappen en het verbod behoren de risico's verbonden aan asbest niet tot het verleden. Omwille van twee redenen: eerst en vooral omdat de latentieperiode voor asbestgerelateerde ziekten heel lang is, soms tot wel 40 jaar. Er wordt gevreesd dat het aantal diagnoses tussen 2020 en 2030 een piek zal bereiken. En in de tweede plaats omdat er nog steeds veel asbest aanwezig is in onze huizen, industrie en gebouwen. Daarom bestaat er nog steeds een risico op problematische blootstelling aan asbest en dat risico neemt toe door de natuurlijke afbraak van bepaalde asbesthoudende materialen. Zeker werknemers in de bouwsector of werknemers die werkzaam zijn in gebouwen die asbest bevatten zijn extra kwetsbaar.
Asbestslachtoffers kunnen in geval van blootstelling aan asbest op het werk een schadevergoeding eisen bij het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico's (Fedris) en in andere gevallen (niet-beroepsmatige blootstelling) een schadevergoeding eisen bij het Asbestfonds. In beide gevallen kunnen de slachtoffers dan slechts zeer moeilijk gerechtelijke stappen meer ondernemen tegen de verantwoordelijken van de asbestvervuiling. Onrechtvaardig volgens Ecolo-Groen. Met hun wetsvoorstel willen de partijen deze asbestslachtoffers meer gerechtelijke mogelijkheden geven.
Vandaag kunnen asbestslachtoffers die een schadevergoeding ontvangen enkel naar de rechter stappen wanneer ze opzettelijke fouten kunnen aantonen, wat bijna nooit lukt. Ecolo-Groen wil via de invoering van het Franse rechtsprincipe 'onverschoonbare fout' slachtoffers (zowel beroepsslachtoffers als andere slachtoffers) de mogelijkheid geven om de verantwoordelijken voor de asbestgerelateerde besmetting in de rechtbank aan te klagen. Van een onverschoonbare fout is sprake wanneer de verantwoordelijke van de fout op de hoogte was of had moeten zijn van het gevaar waaraan het slachtoffer van asbest was blootgesteld, en niet de nodige maatregelen heeft genomen om hem of haar te beschermen. De werkgever had op de hoogte moeten zijn van bijvoorbeeld de gevaren van asbest en heeft nagelaten de nodige maatregelen te nemen om het voorkomen. Ecolo-Groen wil dit principe bovendien toepassen op alle slachtoffers van asbestvervuiling, zoals buurtbewoners die schade hebben ondervonden door in de buurt van een asbestfabriek te wonen.
Daarnaast willen de groene partijen betere ondersteuning voor asbestslachtoffers. Zo stellen ze voor om een deel van de vergoeding uit te betalen als een forfaitair bedrag in plaats van een steeds terugkerende rente (vandaag alleen voorzien voor mesothelioomlijders). "De schadevergoeding onmiddellijk als geldbedrag in plaats van rente beschikbaar maken kan een wereld van verschil betekenen voor asbestslachtoffers: beroepsprojecten uitvoeren, je leefomgeving aanpassen aan je gezondheidstoestand of de laatste momenten van je verkorte leven verzachten," zegt Kristof Calvo.
Ook wil Ecolo-Groen dat de bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de asbestblootstellingen meer gaan bijdragen aan het asbestfonds (1,01% van de loonmassa van hun onderneming in plaats van 0,01%). Vandaag wordt het asbestfonds gedeeltelijk gefinancierd door bijdragen van alle werkgevers, ook werkgevers die niet verantwoordelijk zijn voor asbestv. Kristof Calvo: "Het is onrechtvaardig dat bedrijven en werkgevers die geen rol gespeeld hebben in de asbestverervuiling evenveel zouden moeten bijdragen als de historische vervuilers. Volgens het principe 'de vervuiler betaalt' willen wij dat wie verantwoordelijk is voor de asbestvervuilingvuiling ook meer bijdraagt aan het asbestfonds. Niet meer dan logisch."
Andere elementen in het voorstel van Ecolo-Groen zijn o.a. een invoering van een gratis telefoonnummer voor slachtofferverenigingen, betere rapportering van de werking van het Asbestfonds, de verplichting voor werkgevers om werknemers die de onderneming verlaten te informeren over het bestaan van hun arbeidsgezondheidsdossier en een centralisatie van de gegevens over werknemers die nu nog worden blootgesteld aan asbest.
