Europa kiest slimmer, beter en minder grondstofverbruik
15 September 2023
"We moeten ons niet blind storten in een nieuwe grondstoffenrace met mens en planeet als slachtoffer. We slaagden erin om doelstellingen op te nemen voor een slimmer, beter en verminderd grondstofverbruik. Dat is perfect haalbaar via meer circulariteit, energiebesparing en een groen mobiliteitsbeleid."
Kritieke grondstoffen in Europa zijn schaars en broodnodig voor de klimaattransitie. Daarom stemde het Europees Parlement zonet haar standpunt voor een nieuwe wet om kritieke grondstoffen in Europa veilig te stellen. Nu ook de VS een bocht maakt op het vlak van klimaatinvesteringen, moet ook de EU een versnelling hoger schakelen. Europarlementslid Sara Matthieu onderhandelde mee in de milieucommissie: "We moeten ons niet blind storten in een nieuwe grondstoffenrace met mens en planeet als slachtoffer. We slaagden erin om doelstellingen op te nemen voor een slimmer, beter en verminderd grondstofverbruik. Dat is perfect haalbaar via meer circulariteit, energiebesparing en een groen mobiliteitsbeleid."
Europa slaat terug
Vorig jaar zetten de Verenigde Staten na jarenlange achterstand een turbo op hun klimaatbeleid. Met de 'Inflaction Reduction Act' voerden ze allerlei subsidies en protectionistische maatregelen in om massale investeringen aan te trekken in groene industrie zoals batterijen, hernieuwbare energie en de grondstoffen die daarvoor nodig zijn.
Nu slaat Europa terug met een aantal nieuwe wetten om ervoor te zorgen dat ook de EU een interessante plek blijft om te investeren in industriële klimaatprojecten. De nieuwe wet op kritieke grondstoffen maakt hier een belangrijk deel van uit. Matthieu: "Europa heeft decennialang haar industriebeleid uitbesteed aan grote multinationals, wat heeft geleid tot uitbesteding van essentiële sectoren voor de ecologische transitie: denk aan de zonnepanelen of elektrische wagens. Die strategische fout mogen we geen twee keer maken."
Slimmer gebruik, minder mijnbouw
De focus van de Europese Commissie lag voor de groene fractie te veel op het mijnen naar nieuwe grondstoffen. Matthieu: "Hoewel nieuwe grondstoffen nodig zijn, kunnen we de grondstofvraag flink beperken door ze slimmer in te zetten. Bijvoorbeeld via meer en beter openbaar vervoer waardoor minder wagens nodig zijn, meer gedeelde elektrische wagens en allerlei maatregelen voor energiebesparing. Dat is driedubbele winst: we verbeteren de levenskwaliteit van onze steden, verminderen onze afhankelijkheid van dubieuze regimes en vermijden sociale en ecologische schade waar mogelijk."
Matthieu: "We slaagden erin de doelstelling op vlak van recyclage fors te verhogen (naar 45% van alle strategische grondstoffen aanwezig in afval). Bovendien voerden we een doelstelling in om het grondstofverbruik te beperken in vergelijking met de groei aan verbruik die men verwacht volgens de huidige verwachtingen. De lidstaten waaronder België moeten hier ook rekening mee houden wanneer zij hun plannen opmaken rond circulariteit van kritieke grondstoffen."
Daarnaast wil Europa de voordelen van snellere vergunningsprocedures enkel toekennen wanneer een mijnbouwproject een duidelijk en rechtstreeks verband met het algemeen belang kan aantonen, zoals de energietransitie. Matthieu: "We willen absoluut vermijden dat deze wet een blanco cheque is voor mijnbouwbedrijven om zomaar natuurgebieden te beschadigen voor onnodige privébelangen. We voerden ook een belangrijke clausule in omtrent de milieuvoetafdruk van de kritieke grondstoffen, die ons op termijn de mogelijkheid geeft om enkel de milieuvriendelijkste grondstoffen op de markt toe te laten."
Wat op tafel lag
De beschikbaarheid van grondstoffen zoals lithium, kobalt en zeldzame aardmetalen is onmisbaar voor batterijen, zonnepanelen en windmolens. Daarom stelt de Commissie doelstellingen tegen 2030 voor om strategische grondstoffen te ontginnen, verwerken en recycleren in Europa zelf, respectievelijk 10%, 40% en 15% van de jaarlijkse Europese consumptie.
Ten tweede wil de Commissie de herkomst van de strategische grondstoffen diversifiëren, om te vermijden dat Europa afhankelijk is van onstabiele of landen die om geopolitieke redenen de export stopzetten, denk bijvoorbeeld aan China. Zo kan niet meer dan 65% van elke strategische grondstof uit één enkel land afkomstig zijn.
Ten derde is het de bedoeling om de interne markt voor kritieke grondstoffen te verbeteren en de vergunningsprocedures voor nieuwe projecten te verkorten. Maar ook wil men de grondstoffen duurzamer maken door een betere milieubescherming, en gaat men inzetten op hergebruik via de circulaire economie.
