Nieuw Defensiefonds roept vragen op over betaalbaarheid en duurzaaamheid

Staf Aerts: "Zonder garanties dreigt dit fonds een kortetermijnoplossing te worden met onvoorspelbare gevolgen."

De Arizonaregering heeft aangekondigd een nieuw defensiefonds op te richten ter waarde van 2,4 miljard euro. Dit fonds, dat als dochteronderneming van de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM) zal functioneren, moet bijdragen aan de versterking van de Belgische defensiecapaciteiten. Toch roept dit initiatief tal van vragen op over de financiering, de structuur en de langetermijnstrategie ervan.

Hoe wordt het fonds gevormd?

Het fonds zal investeringen ondersteunen in militaire infrastructuur, de defensie-industrie en cyberveiligheid. Maar hoe concreet en op korte termijn dit fonds tot stand zal komen, blijft onduidelijk. "De regering moet snel duidelijkheid scheppen over hoe dit fonds effectief zal werken," zegt Staf Aerts. "Zonder transparantie over de opzet en timing blijft dit een abstract plan zonder garanties op een duurzame uitvoering."

Duurzame financiering of tijdelijke oplossing?

Volgens het regeerakkoord wordt het defensiefonds grotendeels gevoed door de verkoop van geselecteerde overheidsparticipaties. Dit roept vragen op over de stabiliteit van de financiering. "Eenmalige verkopen kunnen een fonds tijdelijk spijzen, maar ze vormen geen structurele inkomstenstroom," waarschuwt Aerts. "Wat gebeurt er als deze middelen uitgeput raken? Worden er dan extra belastingen geheven of komen er nieuwe bezuinigingen in andere sectoren? De regering moet hier transparant over zijn."

Europese begrotingsregels en politieke implicaties

Daarnaast is er nog onzekerheid over de Europese begrotingsregels. Minister van Defensie Ludivine Dedonder gaf eerder aan dat er binnen enkele weken duidelijkheid zou zijn over de vraag of deze budgetten binnen de Europese begrotingsdoelstellingen vallen en of ontsnappingsclausules in de Europese begrotingsverordening (artikel 25/26) moeten worden geactiveerd. "Kan België dit zelf beslissen of heeft het de steun nodig van landen die diplomatiek gezien minder kritisch staan tegenover Rusland?" vraagt Aerts zich af. "Dit is niet alleen een economische kwestie, maar ook een geopolitieke."

Welke impact heeft het op de Belgische begroting?

Het defensiebudget is al stevig in opmars, met een doelstelling van 2% van het bbp tegen 2029 en een mogelijke verdere stijging naar 2,5% in 2034. De vraag blijft hoe dit groeipad zich concreet vertaalt in de jaarlijkse budgetten vóór 2029. "We hebben nood aan een realistisch groeipad en een duidelijke impactanalyse van deze stijging op de Belgische begroting," stelt Aerts. "Zonder langetermijnplanning dreigt dit een dure en inefficiënte operatie te worden."

Staf Aerts: "De regering moet snel duidelijkheid scheppen over hoe dit fonds effectief zal werken. Zonder transparantie blijft dit een abstract plan zonder garanties op een duurzame uitvoering."

Regionale infrastructuurinvesteringen: wie betaalt?

Een ander heikel punt is de financiering van de zogenaamde ‘enablement’ en ‘force mobility’-maatregelen, zoals investeringen in wegen, bruggen en havenkaaien. In 2029 zou dit 600 miljoen euro per jaar moeten bedragen. Dit zijn echter gewestelijke bevoegdheden, en tot nu toe is er weinig te vinden over deze investeringen in de regeerakkoorden van de gewesten. "Zullen dit nieuwe federale middelen zijn, of gaat het gewoon om een herverdeling van bestaande investeringen?" vraagt Aerts. "En als het om nieuwe middelen gaat, is er dan al overleg met de gewesten? Het is cruciaal dat de federale en gewestelijke overheden hier samen aan werken."

Het nieuwe defensiefonds is een ambitieus project, maar er zijn nog veel onduidelijkheden. De financiering, de impact op de begroting en de betrokkenheid van de gewesten blijven prangende vragen. "We hebben nood aan transparantie en een duurzaam plan," besluit Staf Aerts. "Zonder die garanties dreigt dit fonds een kortetermijnoplossing te worden met onvoorspelbare gevolgen voor de overheidsfinanciën en de bredere defensiestrategie van ons land."