Lokale opvang asielzoekers daalde onder CD&V met 30 procent

14 Januari 2025

Lokale opvang asielzoekers daalde onder CD&V met 30 procent

"Kleinschalige lokale opvang is menselijker, goedkoper en op dit moment ook heel hard nodig om de opvangcrisis het hoofd te bieden."

De beschikbare opvangplaatsen voor asielzoekers in lokale opvanginitiatieven (LOI's) zijn sinds 2021 met bijna 1.800 gedaald. Dat blijkt uit een antwoord van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) op een schriftelijke vraag van Groen-Kamerlid Matti Vandemaele. Vandaag is nog maar 12% van alle opvangplaatsen georganiseerd in LOI's. Vandemaele roept op om opnieuw volop in te zetten op deze kleinschalige opvang: "Onze opvangcrisis vereist elke vorm van opvang, zowel collectieve opvangcentra als LOI's."

Lokale besturen spelen al jaren een belangrijke rol in de opvang van asielzoekers. In de eerste plaats kunnen ze dat doen via lokale opvanginitiatieven (LOI's) waarmee zij in kleine woningen of andere woonvormen asielzoekers opvangen. Groen pleit al jaren voor die meer kleinschalige opvang. "Het is menselijker, goedkoper en op dit moment ook heel hard nodig om de opvangcrisis het hoofd te bieden", zegt Matti Vandemaele.

Uit het antwoord van De Moor op een schriftelijke vraag van het Groen-Kamerlid blijkt echter dat het aantal actieve plaatsen in LOI's onder de CD&V-staatssecretarissen Sammy Mahdi en Nicole De Moor vandaag gedaald is tot 4.293. Vier jaar geleden, begin 2021, waren er nog 5.955 plaatsen actief. "Dat gaat in tegen élke logica", zegt Vandemaele. "Asielzoekers hebben vaak een lange, gevaarlijke reis achter de rug en hebben nood aan een plek waar ze, mentaal, maar vaak ook fysiek, tot rust kunnen komen. Dat is in grote centra bijna nooit het geval. De kleinschalige LOI's bieden meer privacy, met vaak een eigen kamer. Bovendien blijkt uit een berekening van het Rekenhof dat het de overheden gemiddeld minder kost om iemand op te vangen in een LOI dan in een groot opvangcentrum. De staatssecretaris bevestigde na een andere, mondelinge vraag van mij ook dat LOI's vluchtelingen helpen om een zelfstandig leven uit te bouwen en te integreren."

"In haar onderhandelingsnota voor de langverwachte Arizonaregering stelt N-VA bovendien voor om het aantal lokale opvangplaatsen verder af te bouwen", weet Vandemaele. "Veel lokale besturen zijn nochtans bereid om dit deel van de taak op zich te nemen, maar het jojo-beleid van de regeringen en de onzekere financiering ontmoedigt hen. Telkens wanneer er een vluchtelingencrisis is, zoekt men in paniek naar nieuwe opvangmogelijkheden is. En van zodra de druk vermindert, bouwt men die plaatsen weer af, waardoor iedereen altijd achter de feiten aanloopt." De Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) vroeg de federale regering al in 2019 om een duurzame langetermijnvisie voor de opvang van asielzoekers. "Wat er op stapel staat binnen Arizona, zorgt echter voor nog meer onzekerheid bij de gemeenten", zegt Vandemaele.

Volgens de cijfers die Vandemaele opvroeg bij staatssecretaris De Moor, zijn er momenteel 2.158 van de 6.451 plaatsen in LOI's geschorst. De belangrijkste oorzaak voor dat onderbenutte potentieel is de trage doorstroming van erkende vluchtelingen naar de woonmarkt. "Het tekort aan betaalbare woningen treft alle kwetsbare groepen, waaronder dus zeker ook asielzoekers", zegt Vandemaele. "De cijfers tonen ook een zeer ongelijke spreiding van LOI's over België. Vlaanderen telt 1.952 actieve LOI's, terwijl Wallonië met een kleinere bevolking 2.228 plaatsen heeft."

Voor Groen ligt de oplossing voor de opvangcrisis dus niet alleen in het creëren van extra plaatsen. "Er is nood aan een beter evenwicht tussen individuele en collectieve opvangplaatsen", zegt Vandemaele. "Er moet ook een gelijke spreiding van LOI's over heel het land komen, die rekening houdt met het aantal inwoners en met de eventuele aanwezigheid van grotere opvangcentra." Daarnaast vraagt Vandemaele dat er eindelijk werk wordt gemaakt van snellere asielprocedures. Zes maanden na de aanvraag zou er een antwoord moeten zij. "Daardoor zullen de asielzoekers ook niet langer dan nodig een opvangplaats bezet houden."