Groen lanceert 6 voorstellen om het Vlaams Parlement te versterken

“Het begrotingsdebat over onderwijs, het departement met het ruimste budget, vond plaats om 3u ’s nachts, na urenlange debatten. Dat krijg je toch niet uitgelegd?”

Liesbeth Homans (N-VA) stopt deze week als voorzitter van het Vlaams Parlement. In haar plaats treedt een volgende vrouwelijke voorzitter aan: Freya Van den Bossche (Vooruit). Groen-fractievoorzitter Mieke Schauvliege hoopt dat Van den Bossche een frisse wind kan laten waaien door het Vlaams parlement. Want de Vlaamse democratie zal wel varen met een sterker parlement.

Het is zeker niet allemaal kommer en kwel. Je kan als parlementslid slagkracht hebben. Kijk naar de twee onderzoekscommissies uit de voorgaande legislatuur, pfas en kinderopvang. Op kwaliteit en inhoud is daar gedegen werk verricht door het parlement. Maar we mogen de ogen niet sluiten voor de tekortkomingen in het Vlaams parlement. De debatten mogen snediger, en nog veel te vaak is het parlement een aanhangsel van de regering. Het debat wordt verlamd door de van bovenaf afgedwongen loyauteit van de regeringspartijen aan de consensus binnen de regering. Dat zorgt voor ontmoedigende debatten die een inhoudelijke discussie over belangrijke kwesties in de weg staat.

Wij hopen dat Van den Bossche meer soeverein zal zijn aan de regering dan haar voorganger. Zij moet er als voorzitter op toezien dat de oppositie voluit haar rol kan spelen. Wanneer de nieuwe voorzitter openheid toont voor vernieuwing, kiest voor transparantie en eerlijke politiek dan zal dat de Vlaamse democratie ten goede komen.

De Groen-fractie grijpt de voorzitterswissel aan om 6 voorstellen op tafel te leggen die de werking van het parlement kan versterken.

1. Zorg voor een correct statuut en voor normale verloning voor parlementsleden

Vooruit - de partij van Freya Van den Bossche - vindt dat het statuut en de verloning van parlementsleden in lijn moet liggen met het statuut van werknemers in de privé. Groen hoopt dat het dossier eindelijk gedeblokkeerd raakt.
Groen pleit voor de afschaffing van de uitzonderingsregimes, zoals de grote onbelaste onkostenvergoeding, en voor de omvorming van de uitredingsvergoedingen tot een normale opzegvergoeding. Loon dient te worden belast als loon. Ook voor onder andere pensioen, sociale rechten (zoals werkloosheidsuitkering na het mandaat) en opzeg (met de op een aantal vlakken vandaag nog altijd te ruime uittredingsvergoeding) is het beter om het parlementaire statuut zoveel mogelijk aansluiting te laten winden bij het statuut van andere beroepsgroepen.

2. Halt aan de nachtelijke zittingen

Een parlement hoeft geen nachtelijke zittingen te organiseren om haar relevantie te bewijzen. De laatste plenaire vergadering van 2024 duurde maar liefst twintig uur terwijl dat perfect te voorspellen en dus te vermijden was. Er was voldoende tijd om dit over meerdere dagen te spreiden.

Mieke Schauvliege: “Het begrotingsdebat over onderwijs, het departement met het ruimste budget, vond plaats om 3u ’s nachts, na urenlange debatten. Dat krijg je toch niet uitgelegd?”

Deze vorm van politiek machogedrag jaagt het parlement onnodig op kosten, het is ongezond en het komt de kwaliteit van het debat zeker niet ten goede. Groen stelt voor om overdreven lange vergaderingen onmogelijk te maken.

3. Meer participatie van burgers

Een frisse wind door het parlement moet ook voelbaar zijn voor burgers. Het Vlaams parlement kan meer een open huis worden dat niet alleen transparant werkt, maar zich actiever openstelt voor en in dialoog gaat met burgers en middenveld. En sterk parlement, een sterk middenveld en actieve burgers versterken elkaar elk vanuit hun rol de democratie.

Elke geëngageerde burger zou gemakkelijker zijn of haar stem moeten kunnen laten horen. In Brussel pionierden we met burgercommissies, waarom kan dat niet in het Vlaams parlement? Een democratie wordt er alleen maar sterker van als meer mensen gehoord worden.

Het Vlaams parlement beschikt over sterke parlementaire diensten die kunnen zorgen voor deskundige ondersteuning van innovatieve vormen van burgerbetrokkenheid zoals gemengde commissies (met parlementsleden en burgers) of burgercommissies.

4. Creëer meer parlementaire speelruimte voor meerderheid én oppositie

Spoedprocedures inzetten om discussies in de commissies te vermijden en belangrijke decreten er snel snel door te jagen, kunnen niet. Het afgelopen jaar werden heel belangrijke decreten met gigantische impact (PAS, MAP, omgevingsbesluit, ...) op deze wijze door het parlement gejaagd, terwijl er perfect de mogelijkheid was om deze decreten wel in commissies te bespreken. Een spoedprocedure kan enkel nog toegepast worden als ook de voltallige oppositie akkoord is.

Maak komaf met expliciete of impliciete zwijgakkoorden in de meerderheid. Ze beperken de bewegingsruimte van het parlement om noodzakelijke wetgevende initiatieven te nemen.

Het is logisch dat er afspraken worden gemaakt over dingen die in het regeerakkoord staan, maar geef vrijheid voor alles wat buiten het regeerakkoord valt. Het is toch niet normaal dat meerderheidsparlementsleden, wiens job het is om het woord te nemen, daarin belemmerd worden. We hopen dat de parlementsleden van de nieuwe meerderheid hun vleugels niet laten knippen.

5. Dwing respect af bij de regering

Er wordt gejammerd dat er teveel mondelinge en schriftelijke vragen worden gesteld door de parlementsleden. Als ministers beter en meer to the point zouden antwoorden, zou dat al voor stuk opgelost geraken. Ministers hebben er soms handje van weg om toch maar zo vaag mogelijk te antwoorden of mist te spuien, waardoor parlementsleden genoodzaakt worden om meer vragen in te dienen, tot ze de échte info te pakken krijgen. Er blijven trouwens problemen opduiken met antwoordtermijnen die niet gehonoreerd worden. De parlementaire controle met politieke toegang tot beleidsinformatie is toe aan een evaluatie.

Respecteer het werk van individuele parementsleden, ook al komen ze uit de oppositie. Soms vindt de meerderheid het eigenlijk een goed idee, maar dan omzeilen ze het en dienen ze een eigen initiatief in.

Tenslotte is het ook een kwestie van stijl. In plaats van naar het scherm van gsm of laptop te turen of zich laatdunkend uit te laten over parlementsleden, kan het helpen om echt te luisteren en proberen tot een volwaardig gesprek te komen.

6. Meer kansen voor vrouwen in de politiek

De vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement is sinds de invoering van de quota en het ritsprincipe, gegarandeerd. Uit onderzoek blijkt wel dat, hoewel er bijna evenveel vrouwen als mannen in het parlement zetelen, het aantal tussenkomsten van vrouwen lager ligt dan van mannen. Dat toont aan dat het glazen plafond ook in het parlement nog steeds bestaat. Hier bestaan geschikte meetinstrumenten voor, die de problematiek onderbouwen met concrete cijfers en evoluties. We vragen hiervoor een verplichte jaarlijkse rapportage.