Ambitie waterstof versnelt door energiecrisis, waterstofpoort naar Europa
18 Oktober 2022
"Aan de frontlinie staan, loont het meest. Dat is het doel van de nieuwe waterstofstrategie van de federale regering. We kunnen de energiecrisis en de klimaatcrisis tegelijkertijd aanpakken. We maken onze industrie milieuvriendelijker en vergroten tegelijkertijd de zelfvoorziening op het gebied van energie. De beslissingen die we vandaag nemen, zullen een langdurige impact hebben.”
Een ongekende energiecrisis voedt de waterstofambities van België. In oktober 2021 werd de eerste waterstofstrategie van de federale overheid aangekondigd. Vandaag, een jaar later, is het Europese energielandschap fundamenteel veranderd. De federale regering zal daarom op initiatief van minister van Energie Tinne van der Straten meer aandacht besteden aan importdiversificatie, strategische opslag en versterking van België als draaischijf voor de import en doorvoer van hernieuwbare moleculen. We versterken onze waterstofstrategie, met belangrijke rol voor de Belgische havens.
Vandaag stellen eerste minister Alexander De Croo, minister van energie Tinne Van der Straeten en Staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine de strategie daarom ook voor in de haven van Antwerpen. Op “Belgium, your energy hub in Europe” bespreken ze samen met de Belgische waterstofsector en internationale partners de kansen en uitdagingen voor de toekomst en de waterstofprojecten die de komende maanden en jaren worden uitgevoerd.
De ministerraad keurde op vrijdag 14 oktober op voorstel van de energieminister de aangescherpte federale waterstofvisie en -strategie goed.
Democratische brandstof
Waterstof kan worden geproduceerd. Voor waterstof ben je dus niet afhankelijk van ondergrondse voorraden die ongelijk zijn verdeeld over de wereld, zoals bij fossiele brandstoffen. Niet democratische regimes die over veel fossiele brandstoffen beschikken, misbruiken dat geopolitiek voordeel.
Een veelbelovende methode voor de productie van waterstof is elektrolyse van water met grote hoeveelheden elektriciteit. Waterstof kan het goedkoopst worden geproduceerd in landen met veel potentieel aan hernieuwbare energie. Denk aan enorme zonneparken in woestijngebieden of grote windparken in gebieden met veel wind én ruimte.
Die groene waterstof importeren, is voor ons land de goedkoopste manier om aan de groeiende vraag naar waterstof te voldoen en versterkt de Belgische positie als invoer- en doorvoerhub voor moleculen in Europa.
De herziene strategie zet in op de diversificatie van invoerroutes naar België.
👉De Noordzeeroute. De Noordzee wordt een gigantische groene elektriciteitscentrale in Europa. In de recente verklaring van Esjberg (mei 2022) hebben België, Denemarken, Duitsland en Nederland zich ertoe verbonden om tegen 2030 hun capaciteit aan offshore windenergie in de Noordzee naar 65 GW en aan groene waterstof naar 20 GW op te trekken. De federale regering wil aan de Belgische kust waterstof produceren met additionele hernieuwbare elektriciteit uit de Noordzee. De regering heeft een studie opgezet om na te gaan hoe elektriciteits- en waterstofnetwerken in de Noordzee elkaar kunnen aanvullen.
👉De Zuidelijke route: invoer via pijpleidingen uit Zuid-Europa en Noord-Afrika. Het European Hydrogen Backbone initiatief voorziet tegen 2030 in een pijpleiding tussen Noord-Spanje en België. Fluxys neemt deel aan het Europese initiatief.
👉De scheepvaartroute bestaat uit de invoer van H2, maar vooral H2-derivaten per schip. Dit zal naar verwachting de meest concurrerende en dus de voorkeursoplossing worden voor de levering van H2-derivaten aan België.
Om de importstrategie van België te versterken, lanceert de federale regering op voorstel van minister van energie Tinne Van der Straeten een projectoproep voor de ondersteuning van de ontwikkeling van waterstofimportinfrastructuur.
“Er liggen volop kansen voor België om de waterstofpoort naar Europa te worden. Onze havens zijn wereldklasse en de bestaande transportinfrastructuur voor aardgas is relatief eenvoudig aan te passen voor waterstof. We zijn enorm goed geconnecteerd met onze buurlanden waar de vraag naar waterstof groeit.”
👉De projectoproep richt zich op het onderzoek naar, de ontwikkeling en de demonstratie van technologieën en infrastructuur die kunnen bijdragen aan de import van waterstof naar België, met het oog op de injectie van waterstof op een waterstofvervoersnet.
👉Om voor ondersteuning in aanmerking te komen, mag een project nog niet in uitvoering zijn op de datum van indiening en moet het uiterlijk op 31 juli 2026 kunnen worden afgerond.
👉De steun wordt verleend in de vorm van een subsidie. De verleende steun wordt in schijven uitbetaald aan de ondersteunde projecten, in functie van het behalen van met de projectindiener overeengekomen mijlpalen. Er zal worden voorzien in een gepast terugvorderingsmechanisme om eventueel onrechtmatig toegekende steun terug te vorderen.
👉De gevraagde steun in het kader van deze projectoproep bedraagt minimaal 100 000 euro en maximaal acht miljoen euro per project. Om private investeringen te bevorderen, bedraagt de gevraagde steun maximaal 70% van de totale projectbegroting, onder voorbehoud van de toepassing van Europese staatssteunregels. Deze projectoproep wordt gefinancierd voor een bedrag van 10 miljoen euro in het kader van het federale Herstel- en Transitieplan.
Strategische opslag van waterstofderivaten
Door de huidige energiecrisis staat strategische opslag prominent in de herziene waterstofstrategie. De herziene waterstofstrategie zet daarom nadrukkelijk in op waterstofderivaten.
Waterstofderivaten, zoals ammoniak, methanol en methaan zijn hernieuwbaar en kunnen uit groene waterstof worden geproduceerd. Deze afgeleide producten kunnen makkelijk worden opgeslagen.
We hebben ze bovendien blijvend nodig. Terwijl onze Belgische staalindustrie waterstof vooral in gasvorm nodig heeft, zullen chemische processen nog steeds methaan en methanol nodig hebben. De scheepvaart kan ammoniak als brandstof gebruiken.
👉Waterstof moleculen zullen tegen 2050 goed zijn voor 30% tot 60% van de vraag naar moleculen
👉40% tot 70% van de vraag naar moleculen zal naar andere derivaten gaan, zoals e-ammoniak, e-methaan, e-methanol of e-kerosine
👉De totale binnenlandse vraag naar waterstofmoleculen en waterstofderivaten zal in België tegen 2050 tussen 125 en 200 TWh/jaar bedragen
Investeren in samenwerking
De federale overheid bevordert de samenwerking met alle deelnemers aan de waterstofmarkt en steunt de creatie van een Belgian Hydrogen Council (BHC) dat het land en de Belgische bedrijven op het internationale toneel promoot. Deze sectorale organisatie treedt daarnaast op als gesprekspartner tussen de beleidsmakers en het waterstofecosysteem.
"Door meer in te zetten op waterstofderivaten, vergroten we de bevoorradingszekerheid. Waterstofderivaten kunnen eenvoudig worden opgeslagen. Het is mogelijk om deze derivaten weer om te zetten in waterstof. Dit opent het pad om strategische voorraden aan te leggen die de bevoorradingszekerheid vergroten.”
Het BHC zal in hoofdzaak werken als centraal aanspreekpunt voor de internationale vertegenwoordiging van Belgische waterstofactoren en geeft aanbevelingen aan de verschillende Belgische regeringen met betrekking tot waterstof.
De volledige federale waterstofstrategie kan je hier lezen.
