Mei Plasticvrij: het probleem plastic
09 Mei 2022
De aanwezigheid van plastic is problematisch: meer dan 90% van de zeevogels heeft plastic in hun ingewanden, vissen zwemmen tussen een zee van plastic en koeien grazen in weiden waarin plastic flesjes liggen.
Het is mei en dus de maand waarin we met z’n allen proberen ons plasticverbruik te reduceren onder de welluidende hashtag #meiplasticvrij. En dus voel ik de nood om ook zelf in de pen te kruipen. Want er is heel wat te vertellen over en te doen om plastic. En daarbij kan iedereen helpen, ook jij.
Plastic is overal
Het grootste probleem van plastic is dat het overal is. In de winkel, in onze keuken- en badkamerkasten, in onze kleding, langs de straten, in onze bossen, en volgens recente berichten ook in ons lichaam. We zijn even verslaafd aan plastic als aan gas en elektriciteit en als overheid en politici moeten we hier meer aandacht aan besteden.
Die aanwezigheid van plastic is problematisch: meer dan 90% van de zeevogels heeft plastic in hun ingewanden, vissen zwemmen tussen een zee van plastic en koeien grazen in weiden waarin plastic flesjes liggen.
Ook wijzelf zien ervan af. Van stoffen als Bisfenol A (BPA) weten we intussen dat ze hormoonverstorend werken. Hormoonverstoorders zijn een groot probleem, waarover ik al eerder schreef. We hebben dringend nood aan meer uitgebreid onderzoek én actie over de effecten van deze stoffen. Van PFAS, een familie chemicaliën die onder meer gebruikt worden om plastic zachter te maken, is intussen geweten dat ze hormoonverstorend werken, onze immuniteit beïnvloeden en ons bijvoorbeeld minder vatbaar maken voor vaccins.
Zwerfvuil in het algemeen en plastic afval in het bijzonder zorgt voor grote volumes aan rommel in ons milieu en de zee. 12,7 miljoen ton van plastic wordt elk jaar in zee gekieperd (dat is het equivalent van een vrachtwagen vol elke minuut), terwijl het 450 jaar duurt voordat een plastic fles kan afbreken in zeewater. Daarom pleiten we als groenen voor statiegeld op blikjes en flesjes!
Is recyclage de oplossing?
14% van al het plastic dat wereldwijd ooit werd geproduceerd, wordt ingezameld voor recyclage en maar 5% wordt effectief gerecycleerd. Er worden – ondanks nieuwe Europese richtlijnen – nog altijd veel te veel plastics op de markt gebracht die voor één keer gebruik dienen: de single use plastics oftwel de SUP’s. Dat vraagt niet alleen grondstoffen die schaarser en schaarser worden, het is ook hoog tijd dat we in vraag gaan stellen waarom we zulke producten maar één keer gebruiken, terwijl er zoveel duurzame alternatieven bestaan. Recyclage alleen is dus niet de oplossing, het moet gepaard gaan met consuminderen en duurzame gewoonten.
Wat gebeurt er op beleidsniveau?
Gelukkig zijn veel mensen zich al bewust van het probleem en nemen we sinds een paar jaar allemaal onze boodschappentas mee naar de winkel en zijn we intussen ook al gewoon aan de groente- en fruitzakjes om losse stuks in naar huis te vervoeren.
En ook op politiek niveau beweegt het. Op Europees niveau kwam er de SUP-richtlijn, die een reeks van plastic voor eenmalig gebruik verbiedt (denk aan rietjes, wattenstaafjes, bakjes voor hamburgers en plastic bekertjes) én die de lidstaten verplicht om ook preventieve maatregelen te nemen. Maar we wachten nog altijd op initiatieven van de Vlaamse overheid om het statiegeld nu eindelijk eens in te voeren.
In maart 2022 werd ook op VN-niveau afgesproken om op heel korte termijn wereldwijd verregaande en ambitieuze regels op te leggen voor de hele levenscyclus van plastic. Het plastic dat niet op de markt wordt gebracht, moet immers ook niet gerecycleerd worden.
In de Eurobarometer (gepubliceerd in 2019) blijkt een grote meerderheid van de 27.000 ondervraagden beleidsmaatregelen voor het verminderen van plastic afval te steunen. Acties als #meiplasticvrij tonen dat er wel degelijk heel wat mensen mee bezig zijn, maar ook dat het niet gemakkelijk is om dat plasticgebruik effectief aan te pakken.
Hoe kun jij het verschil maken?
De wereld heeft geen handvol mensen nodig die alles perfect doen, maar wel net miljarden mensen die allemaal hun best doen om beter te doen dan nu. Dat is op heel veel vlakken zo, maar zeker ook voor plastic.
Een mooi voornemen om je best te doen omzetten in vijf concrete acties, zou dit kunnen zijn:
- Weiger plastic als er een alternatief bestaat, zeker voor rietjes, zakjes, koffiebekers en flesjes.
- Koop vanaf nu enkel nog duurzame materialen in plaats van plastic. Die alternatieven gaan niet alleen veel langer mee, je gaat ook in het gebruik merken dat ze gezonder en veiliger zijn (vb. brooddoos, drinkfles, voorraaddozen, bokalen).
- Als er geen alternatief is en je toch voor plastic moet kiezen, hergebruik het dan (op voorwaarde dat het veilig en gezond kan).
- Recycleer alles wat mogelijk is of sorteer het op die manier zodat het voor jou kan gerecycleerd worden.
- Vertel over je ervaringen, inspireer anderen en spreek zeker ook je winkelier aan, zodat hij / zij weet dat deze zaken belangrijk zijn voor jou en andere consumenten.
Zolang wij plastic massaal blijven kopen, zal de plasticindustrie zich op de borst kloppen en zeggen dat verandering onmogelijk is omdat de consument het zo wil. Eigenlijk breng je met elke aankoop je stem uit: elke keer als jij een koffie koopt in je herbruikbare mok, elke keer als je op de markt een plastic zakje weigert, elke keer als je voor bulk gaat in plaats van voor kleine, voorverpakte porties, geef jij mee het signaal dat we verandering willen. Als dat signaal maar hard genoeg klinkt, zal de industrie, de lobby en de politieke partijen gevoelig voor die lobby wel veranderen. Power to the people!
Wat volgt er nog?
De komende weken zal in het teken staan van minder plastic. Ik zal tips delen om zelf te minderen met plastic én ik zal concrete aandachtspunten en voorstellen voor het beleid op tafel leggen. Volg dus zeker mijn website of sociale media!
