Opinie: PFAS-vervuiling is de nieuwe asbestramp
28 Oktober 2025
De parallellen met asbest zijn duidelijk: ook toen werden waarschuwingen genegeerd tot het te laat was. Met PFAS dreigen we dezelfde fout te herhalen.
Terwijl PFAS zich ophopen in onze grond, ons water en ons bloed, drukt de Vlaamse regering opnieuw op de pauzeknop. Wie niets leert van asbest, herhaalt de ramp, schrijft Mieke Schauvliege.
PFAS dreigen uit te groeien tot een nieuwe asbestcatastrofe. Terwijl asbest ooit werd geprezen als wondermateriaal voor de bouw en industrie, weten we nu hoeveel levens het heeft verwoest. Vandaag herhaalt de geschiedenis zich met PFAS: de ‘forever chemicals’ die nauwelijks afbreken en overal opduiken – in onze grond, ons water en zelfs in ons bloed. En dat is geen verre dreiging. Het gebeurt hier, vandaag, in Ronse.
Recent bloedonderzoek toont dat inwoners van Ronse extreem hoge PFAS-waarden in hun lichaam hebben. Al jarenlang loost het textielbedrijf Utexbel er PFAS in de Molenbeek, en al jarenlang kijkt de politiek weg. Ondanks waarschuwingen, gerechtelijke uitspraken en verontrustende metingen blijft de vervuiling voortduren.
Kregen de inwoners van Zwijndrecht na het 3M-schandaal nog begeleiding, dan blijft Ronse vandaag in de kou staan. Geen grootschalig bloedonderzoek. Geen informatiecampagne. Geen gezondheidsbegeleiding.
De Vlaamse regering – N-VA, CD&V en Vooruit – schuift beslissingen telkens voor zich uit. Ook al is al jaren duidelijk dat de PFAS-concentraties in Ronse de waarden in Zwijndrecht overschrijden. Elke dag uitstel betekent extra gezondheidsschade. Dat is onaanvaardbaar.
De gelijkenissen met de asbestgeschiedenis zijn frappant. Toen draaide de industrie op volle toeren, terwijl waarschuwingen werden genegeerd. Pas nadat er duizenden slachtoffers waren gevallen, volgde de erkenning van de ernst van de situatie. Met PFAS maken we nu dezelfde fout: economische belangen wegen zwaarder door dan het voorzorgsprincipe.
De asbestsanering kostte al miljarden en is nog lang niet voltooid. Na zes jaar heeft nog geen 14 procent van de Vlaamse woningen van vóór 2001 een asbestattest. Bij sociale woningen is dat amper 1 procent. Tegen 2032 moet dat 100 procent zijn. De PFAS-verontreiniging aanpakken dreigt nog duurder te worden: bodem en water zuiveren vormt een gigantische uitdaging. De gezondheidskosten van de blootstelling aan PFAS alleen al worden geraamd op 52 tot 84 miljard euro per jaar. Voeg daar de sanering bij, en de totale maatschappelijke kostprijs loopt op tot meer dan 100 miljard per jaar.
Normen versoepeld
Na het losbarsten van de PFAS-crisis in Zwijndrecht bracht de Vlaamse parlementaire onderzoekscommissie een kentering teweeg. Er kwam een actieplan, er werden normen opgesteld en onderzoeken opgestart. Maar drie jaar later is de urgentie gesmolten als sneeuw voor de zon.
Onder ministers Jo Brouns (CD&V), Caroline Gennez (Vooruit) en Matthias Diependaele (N-VA) is Vlaanderen teruggekeerd naar business as usual. De risiconorm voor korte-keten-PFAS (TFA) in drinkwater werd versoepeld – zeven keer hoger dan in de rest van Europa. De reden? PFAS-pesticiden worden pas verboden als er alternatieven zijn. Alsof die vanzelf zullen komen. Voor bodem en water worden de voorlopige normen afgevoerd, en voor lucht is er al drie jaar “onderzoek bezig” om tot normen te komen. Intussen blijft de uitstoot onverminderd doorgaan. De wetenschap stelt nochtans ondubbelzinnig: PFAS hopen zich op in het lichaam en veroorzaken leverproblemen, hormoonverstoringen en leiden tot een verhoogd risico op kanker. Wachten op ‘definitief bewijs’ is onverantwoord.
PFAS verspreiden zich via lucht, water en grond. De stoffen zijn al teruggevonden in natuurgebieden, zelfs in de poolgebieden. De saneringskosten dreigen die van asbest te overtreffen – nog los van het persoonlijke leed van getroffen gezinnen.
Voor asbest rolt de N-VA de spierballen : “De vervuilers moeten betalen”, klinkt het luid. Maar bij PFAS blijft het oorverdovend stil. Dan heet het plots “niet overdrijven”, “essentiële toepassingen” of “we wachten op bijkomend onderzoek”. De normen worden versoepeld om grote infrastructuurwerken zoals Oosterweel of een nieuw containerdok betaalbaar te houden. Normen voor uitstoot via de lucht – een van de grootste verspreidingsroutes – blijven uit. En bloedonderzoek in nieuwe hotspots wordt eindeloos uitgesteld.
Aan vertragingsmanoeuvres is er geen gebrek, aan politieke moed des te meer. De aanbevelingen van de PFAS-onderzoekscommissie zijn nochtans duidelijk. Draai de PFAS-kraan dicht, ook op Europees vlak. Verbied het gebruik nu, niet pas over jaren. Verstreng de normen, in plaats van ze te versoepelen. Maak van sanering van hotspots een topprioriteit. En pas eindelijk het principe ‘de vervuiler betaalt’ toe.
Bij asbest betalen we vandaag nog de prijs van decennia stilzwijgen. Dat mag zich niet herhalen. Er moeten een sectoraal fonds en duidelijke aansprakelijkheidsregels komen. PFAS, die zich verspreiden via wind en water, kennen geen grenzen. Internationale samenwerking is dan ook cruciaal om te voorkomen dat de productie zomaar verhuist naar landen met lakse normen.
De mensen in Ronse, Waregem, Zwijndrecht en talloze andere gemeenten verdienen een beter leven. We hebben geen tijd meer te verliezen.
