Vlaamse regering keldert lokaal klimaatbeleid

"Je kan van lokale overheden niet verwachten dat ze een klimaatplan uitvoeren als de financiering ervan met één pennentrek geschrapt wordt."

Van de 42 miljoen euro die de Vlaamse regering de voorbije jaren telkens voorzag om de gemeentelijke klimaatplannen te financieren, blijft volgend jaar maar 9,33 miljoen euro over. De gevolgen zijn verstrekkend: "Gemeenten hebben geïnvesteerd in klimaatambtenaren en allerhande projecten opgezet om de doelstellingen te behalen", zegt Vlaams parlementslid Aimen Horch (Groen). "Maar zonder de financiering van de regering dreigen veel van die plannen te worden stopgezet."

Het was een van de stokpaardjes van de vorige Vlaamse regering: voor een effectief (klimaat)beleid waren er ook grote inspanningen nodig vanuit de lokale overheden. In ruil daarvoor legde de regering binnen een Lokaal Energie- en Klimaatplan (LEKP) tot 2030 elk jaar tien miljoen euro aan recurrente middelen vast waar de gemeenten hun inspanningen mee konden financieren. Daarbovenop kwam vanuit het Vlaams Klimaatfonds elk jaar nog extra geld. 

Alle lokale besturen, met uitzondering van vier gemeenten, engageerden zich om de ambitieuze klimaatdoelstellingen van het LEKP aan te gaan, hun klimaatbeleid erop af te stemmen, investeringen te plannen, personeel aan te werven en projecten op te starten.  "Er was een hele dynamiek op gang gekomen", zegt Vlaams parlementslid Aimen Horch (Groen). "Uiteraard in de veronderstelling dat de Vlaamse overheid haar belofte zou nakomen. Maar nu blijkt dat de regering-Diependaele diep gaat snijden in het budget voor het Lokaal Energie- en Klimaatpact." 

Zelfs de oorspronkelijke garantie dat er elk jaar 10 miljoen euro zou zijn voor vaste kosten, lijkt helemaal uitgewist. In de begroting 2025 staat: "in uitvoering van het regeerakkoord dalen de middelen voor de lokale besturen in het kader van het Lokaal Energie- en Klimaat Pact (LEKP) met 10,0 miljoen euro VAK en VEK." Maar uit zijn parlementaire vraag aan minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (CD&V), leert Horch dat de besparing nog veel forser zal zijn.  "Van de 42 miljoen euro voor dit jaar, daalt het budget in 2025 naar amper 9,33 miljoen euro, een besparing van 80 procent."

De gevolgen zijn verstrekkend: onzekerheid voor de gemeenten, een grote kans op serieuze vertragingen of zelfs de stopzetting van de klimaatprojecten, en de mogelijkheid dat gemeenten zich zullen terugtrekken uit hun klimaatengagementen. "Het valt immers te vrezen dat ze zonder die financiering door de Vlaamse regering niet meer in staat zullen zijn om hun inspanningen rond te krijgen."

Groen vreest bovendien dat het net de basisfinanciering van 10 miljoen euro is die met deze besparingsronde is geschrapt. Crevits geeft in haar antwoord immers het volgende aan: "Daarnaast is er nog 9,33 miljoen euro VAK en VEK voorzien vanuit het VKF waarvan de beste benutting momenteel onderzocht wordt." In mensentaal zou dat betekenen (en dat wordt bevestigd door de stad Gent en de VVSG) dat dat geld niet in de eerste plaats zal ingezet worden voor de basisfinanciering (lees: de aanstelling van klimaatambtenaren, het opstellen van klimaatplannen en eventuele studies die nodig zijn). 

Die 9,33 miljoen euro die nog overblijft voor volgend jaar zou volgens Crevits dus moeten gaan naar de "de beste benutting". "Dat zal dus allicht projectfinanciering zijn, dingen waar de ministers dan lokaal lintjes kunnen gaan doorknippen", zegt Horch. "Maar van enige continuïteit in het beleid is dan geen sprake meer." 

Of Crevits de besparing ook wil doortrekken in de rest van deze legislatuur is nog niet duidelijk. Vast staat wel dat er een enorme trendbreuk is door van 42 miljoen naar 9,33 miljoen euro te knippen. "Zelfs als de gemeenten dit budget zouden mogen aanwenden voor hun basisfinanciering, -wat niet blijkt uit het antwoord van Crevits - dan nog pleegt de regering contractbreuk op haar belofte dat er tot 2030 elk jaar minstens 10 miljoen euro zal zijn. En voor de gemeenten die al van alles op stapel hadden staan voor volgend jaar, is dit een klap in het gezicht", zegt Horch. "Dit is stop-and-go-beleid. Je kan van lokale overheden niet verwachten dat ze een klimaatplan uitvoeren als de financiering ervan met één pennentrek geschrapt wordt."