Vlaanderen blijft ontbossen: meer dan 220 hectare gekapt in 2023

"Wie het aantal hectare bos wil uitbreiden, moet in de eerste plaats de bestaande bossen behouden."

De Vlaamse ontbossing gaat onverminderd voort. Volgens de meest recente cijfers die Mieke Schauvliege, fractieleider van Groen in het Vlaams Parlement, opvroeg bij minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (CD&V) werd er in 2023 andermaal meer dan 200 hectare bos gekapt, met een omgevingsvergunning. "De vorige minister van Omgeving, Zuhal Demir (N-VA), heeft dus allesbehalve voor een kentering gezorgd", zegt Schauvliege.

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) reageerde in 2023 positief op 91 procent van de aanvragen tot ontbossing. Dat percentage ligt in de lijn van de voorgaande jaren, toen er ook al meer dan 200 hectare bos werd gekapt. In 2023 ging er 222 hectare bomen tegen de vlakte, iets meer dan in 2022. "Daarmee is ook definitief een einde gekomen aan het fabeltje dat de vorige minister van Omgeving, Zuhal Demir (N-VA) lanceerde", zegt Mieke Schauvliege, "namelijk dat ze komaf zou maken met de ontbossing van Vlaanderen."

Van 2018 tot 2023 verdween er 1430 hectare met een vergunning, waarvan er 623 in natura gecompenseerd moet worden volgens de vergunningsaanvraag. Voor het leeuwendeel van de gekapte bossen (1.026,6 ha) betaalde de ontbosser aan de Vlaamse overheid en bosbehoudsbijdrage. De hoogte van dat  bedrag is afhankelijk van de ecologische waarde van het gekapte bos. Het bedrag moet worden gestort in het compensatiefonds. Met dat geld koopt het ANB dan elders gronden aan waar nieuwe bossen moeten ontstaan. 

"Bos aanplanten blijkt zeer moeilijk", zegt Schauvliege. "Bovendien vervang je een bestaand bos niet zomaar door een aantal twijgjes die je elders in de grond stopt. Een nieuw aangeplant bos heeft vele jaren nodig om te groeien." Net daarom wil Groen zoveel mogelijk bestaand bos behouden en beschermen. "Wie het aantal hectare bos wil uitbreiden, moet in de eerste plaats de bestaande bossen behouden. 'Net omdat het aanplanten veel minder snel gaat dan het kappen, stelt Schauvliege voor om de richtlijnen voor het kappen van oude bomen duidelijker te maken en af te stemmen op de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en het Bosdecreet.

"Het zou ook veel beter zijn wanneer mensen die bomen willen rooien in woon- of industriegebied, rechtstreeks zouden moeten aankloppen bij het ANB." Vandaag ligt die beslissing bij de gemeentebesturen, die weliswaar advies moeten aanvragen bij het ANB, maar waarbij het zelden (slechts in 10%) tot een weigering komt.  "Het ANB behandelt die dossiers puur administratief", zegt Schauvliege. "De redenering luidt: Het is een aanvraag om te kappen in woon- of industriegebied, het gaat om zonevreemde bossen, we keuren het goed." Wanneer de rooier zou moeten aankloppen bij het ANB, voor een opheffing van het ontbossingsverbod; de zogenaamde 'ontheffing', dan zou datzelfde ANB volgens Schauvliege een veel grondigere analyse maken en zouden er minder toelatingen komen. "Want op zich is het ANB veel beter geplaatst om de ecologische waarde in te schatten dan een burgemeester of een schepen. In de huidige procedure krijgt een schepen die in zijn gemeente een bosje wil behouden weinig argumenten om die keuze te verdedigen tegen de andere belangen."

Voor de echt waardevolle bossen vraagt Groen aan minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V) dat de regering een definitieve bescherming in het leven roept, vergelijkbaar met het Duinendecreet voor de laatste Vlaamse duinen. "Als bedrijven, particulieren of overheden bossen met een uitzonderlijke ecologische waarde willen kappen, dan zou dat vlakaf geweigerd moeten worden op het moment van de vergunningsaanvraag. De eigenaar die wil kappen, wordt dan wel gecompenseerd met een planschade", zegt Schauvliege. "Zo bescherm je bossen. Maar door enkel te weigeren als er een vergunningsaanvraag is ingediend, voorkom je dat eigenaars massaal compensatievergoedingen aanvragen, ook al hebben ze geen intentie om het bos te vernietigen. Het zorgt er ook voor dat er alleen maar bij echt ontbossingsgevaar betaald moet worden."