Blue Deal: amper hemelwater- en droogteplannen in Vlaanderen
31 Juli 2023
'Aankondigingen alleen zullen onze boeren en onze economie niet beschermen bij de volgende periode droogte of niet voorkomen dat huizen onderlopen bij hevige neerslag.'
Dat blijkt uit informatie die Groen-fractieleidster Mieke Schauvliege opvroeg bij minister Demir. Zo'n hemelwater- en droogteplan omvat alle initiatieven van een lokaal bestuur om regenwater lokaal te hergebruiken of te infiltreren in de bodem. Dat is van cruciaal belang tijdens zowel periodes van hevige droogte als bij periodes van aanhoudende regen. Maar ondanks de urgentie komt er weinig schot in de zaak: slechts 27 van de 300 gemeentes hebben zo'n plan uitgewerkt. 'In haar Blue deal nam minister Demir al in 2020 op dat gemeentes een hemelwater- en droogteplan moeten hebben om nog subsidies te krijgen, maar er is geen wet die dat vastlegt. Bijgevolg zijn er amper gemeentes die zo'n plan hebben, hoewel die cruciaal zijn om ons te beschermen tegen extreme droogte en zware regenval', kaart Schauvliege aan. 'Er is nood aan bindende wetgeving én opvolging van de hemelwater- en droogteplannen als minister Demir van dit speerpunt van de Blue Deal een succes van wil maken.'
In de industrie, thuis, op openbaar domein regenwater slim hergebruiken en opvangen: de doelstelling van de hemelwater- en droogteplannen is goed en vooral broodnodig. Door water maximaal te hergebruiken of te infiltreren kunnen gemeentes waterschaarste en droogte voorkomen. Water beter vasthouden en minder snel afvoeren is ook cruciaal om overstromingen te voorkomen. In de Blue deal - goedgekeurd door de Vlaamse regering in 2020 - werd het belang van dergelijke plannen beklemtoond. De Blue deal stelt letterlijk: "Vlaanderen gaat daarom het ambitieniveau van de hemelwaterplannen verhogen: we verbreden de scope naar “hemelwater- en droogteplan”. Vanaf 2024 zal een gemeente enkel nog toegang hebben tot watergerelateerde subsidies, mits een “hemelwater- en droogteplan” werd opgemaakt dat voldoet aan dit hoger ambitieniveau".
Uit het antwoord op een recente parlementaire vraag van Schauvliege blijkt dat daar nog niets van in huis kwam. In de eerste plaats doordat minister Demir zelf te weinig actie neemt. 'Het ontbreekt nog steeds aan wetgeving om die hemelwater- en droogteplannen af te dwingen', stelt Schauvliege vast. 'Minister Demir verklaarde in 2020 wel dat ze subsidies zou inhouden als gemeentes hun plan niet uitwerken, maar in de feiten blijven die woorden een holle dreiging doordat minister Demir niet voor de bijhorende wetgeving zorgde. Daardoor zit er geen schot in de zaak.'
Geen opvolging of kwaliteitscontrole
Wanneer gemeentes een plan hebben uitgewerkt of ermee bezig zijn, wordt er evenmin een kwaliteitscontrole gedaan. 'Lokale besturen ontvingen enkele richtlijnen, maar verder moeten ze vooral zelf hun plan trekken. Of hun hemelwaterplan - als ze er al één hebben - ook een kwalitatief plan is, daar ligt de minister niet wakker van. De plannen worden niet gecontroleerd, laat staan dat ze worden bijgestuurd als ze inhoudelijk niet voldoen.'
Dat minister Demir voortdurend achter de feiten aanloopt, toont zich duidelijk in de cijfers. Van de 300 Vlaamse gemeentes hebben er volgens de website van de Commissie Integraal waterbeleid slechts 27 een hemelwater- en droogteplan terwijl er volgens de goedgekeurde Blue deal in 2020 al 31 gemeentes waren met een hemelwaterplan. 'Minister Demir heeft zelfs geen exact zicht op hoeveel plannen er al zijn. Het enige wat we weten is dat het er véél te weinig zijn om grote schade op vlak van economie en natuur te voorkomen wanneer we weer te maken krijgen met extreme droogte of hevige regen.
Schauvliege besluit: 'Deze zomer werden we vanaf half mei geconfronteerd met alarmerende droogte en vervolgens waren er in juli enkele hevige neerslagmomenten met lokaal wateroverlast tot gevolg. De klimaatverandering zorgt er voor dat deze fenomenen toenemen en jaarlijks voorvallen. Als minister Demir deze legislatuur nog een stap vooruit wil zetten in haar droogte- en waterbeleid dan zal ze dringend aan de bak moeten en wetgeving moeten uitwerken. Aankondigingen alleen zullen onze boeren en onze economie niet beschermen bij de volgende periode droogte of niet voorkomen dat huizen onderlopen bij hevige neerslag.'
