Onderwijs: Groen luidt alarmbel over structurele ongelijkheid

'Scholen met veel kwetsbare leerlingen worden op alle vlakken benadeeld. Deze leerlingen zitten vast in ongelijkheid in plaats van dat onderwijs hen eruit tilt.'

'Scholen met veel kwetsbare leerlingen krijgen te maken met een groter lerarentekort en zien meer verloop in het lerarenteam. Ze zijn bovendien vaker gevestigd in verouderde gebouwen en merken een snellere toename van onbetaalde schoolfacturen. De leerlingen op deze scholen worden op alle vlakken benadeeld. Ze zitten vast in ongelijkheid in plaats van dat onderwijs hen eruit tilt.' Dat stellen Groen-covoorzitster Nadia Naji en parlementslid Elisabeth Meuleman vast op basis van een grote onderwijsbevraging van Groen bij 370 schooldirecties. 'Het beleid van de huidige minister van Onderwijs zet niet in op gelijke onderwijskansen, dat tonen de cijfers vandaag zwart op wit. Er is dringend nood aan een omslag om elk kind een eerlijke kans te geven. Meer gerichte financiering van scholen is daarvoor noodzakelijk.'

Voor de bevraging werden enkele honderden directies in Vlaanderen en Brussel aangeschreven. De bevraging werd gericht uitgestuurd naar de twintig procent scholen met het grootste aantal kwetsbare leerlingen en de twintig procent scholen met het kleinste aantal kwetsbare leerlingen. 370 schooldirecties vulden de bevraging in.

Lerarentekort en verloop
Alle directies, zowel in het basis- als secundair onderwijs, ongeacht of ze veel of weinig kwetsbare leerlingen op school hebben, noemen het lerarentekort de grootste uitdaging waar ze mee te maken krijgen. In basisscholen met weinig kwetsbare leerlingen was in maart 68 procent van de directies op zoek naar personeel. In het secundair ging het zelfs om 82 procent. Het lerarentekort is echter nog een veel groter probleem in scholen met veel kwetsbare leerlingen. In het basisonderwijs was in maart 87 procent van de directies op zoek naar leerkrachten. In het secundair had zelfs een hallucinante 91 procent van de scholen geen volledig lerarenteam in maart. Het aantal openstaande vacatures ligt in deze scholen ook hoger.

'Gelijke onderwijskansen beginnen met een leerkracht voor de klas. Vandaag is dat lang niet meer altijd het geval, zeker in scholen met veel kwetsbare leerlingen. Nochtans hebben net deze scholen nood aan stabiele, ervaren lerarenteams', klinkt het bezorgd bij de groenen. 'Voorbije Vlaamse regeringen lieten het lerarentekort volledig ontsporen. Dat eindelijk aanpakken is essentieel om kinderen een betere toekomst te geven.'

Hetzelfde patroon is te zien op vlak van verloop in het lerarenteam. Alle scholen hebben moeite om leerkrachten aan boord te houden. In basisscholen met weinig kwetsbare leerlingen zag 36% van de directies minstens één leerkracht vertrekken. In het secundair heeft 65 procent minstens een leerkracht uitgezwaaid. In scholen met veel kwetsbare leerlingen liggen de cijfers opnieuw veel hoger. Meer dan de helft van deze directies in het basisonderwijs (57%) zag leerkrachten vertrekken uit het team. In het secundair onderwijs zag 82 van de directies leerkrachten vertrekken. 17 procent van hen moesten afscheid nemen van meer dan 4 leerkrachten, met uitschieters tot zelfs 12 vertrekkers.

Schoolkosten en werkingsmiddelen
'In scholen met veel kwetsbare leerlingen stapelen de onbetaalde facturen zich op. In plaats van dat er geïnvesteerd kan worden in leerlingen, gaat een groot deel van het werkingsbudget naar de openstaande rekeningen', klagen Naji en Meuleman aan. 'De bikkelharde cijfers drukken de minister met de neus op de feiten dat zijn beleid veel te weinig inzet op gelijke onderwijskansen. Er is dringend nood aan gerichte financiering om deze scholen extra te ondersteunen.'

Alle directies die deelnamen aan de bevraging getuigen over onbetaalde facturen, maar opnieuw zijn er grote verschillen naargelang de hoeveelheid kwetsbare leerlingen. In basisscholen met weinig kwetsbare leerlingen geeft ongeveer een kwart (27%) van de directies aan dat ze meer dan 10 procent onbetaalde facturen hebben. In het secundair onderwijs rapporteert ongeveer een derde (35%) meer dan 10% onbetaalde facturen. Bij deze scholen is het evenwel zeer uitzonderlijk dat er meer dan 30 procent onbetaalde facturen zijn.

In scholen met veel kwetsbare leerlingen zijn de cijfers veel ernstiger. In het basisonderwijs ziet 41% van de directies dat 10 à 30 procent van de hoeveelheid facturen onbetaald blijven. In meer dan een kwart (29%) van deze scholen blijft zelfs meer dan 30 procent van de facturen onbetaald. Dat geldt ook voor het secundair onderwijs. Opnieuw getuigt 40% van de directies dat 10 à 30 procent van de facturen onbetaald blijven. Opnieuw geeft ongeveer een kwart van de directies (27%) aan dat ze meer dan 30% onbetaalde facturen zien. Zowel in het basis als secundair onderwijs zitten daar uitschieters tot zelfs meer dan 70 procent onbetaalde facturen bij.

Voor het basisonderwijs komt daar bovenop dat scholen met veel kwetsbare leerlingen ook veel vaker in verouderde schoolgebouwen gehuisvest zijn. Bijna de helft (46%) geeft aan dat de gebouwen sterk verouderd zijn, in tegenstelling tot 'slechts' 29 procent van de scholen met weinig kwetsbare leerlingen. De verouderde gebouwen vreten opnieuw het werkingsbudget aan, om bijvoorbeeld herstellingswerken uit te voeren of energiefacturen te betalen.

Eerlijke start voor elk kind
De groenen dringen aan op gerichte financiering en ondersteuning voor scholen met veel kwetsbare leerlingen om de heersende ongelijkheid aan te pakken. 'De aanpak van de huidige Vlaamse regering houdt ongelijkheid te veel in stand: leerlingen die al kwetsbaar zijn, spenderen meer uren in de studie, in scholen in slechtere staat en hebben vaker niet het nodige lesmateriaal. Extra ondersteuning van deze kinderen en scholen is broodnodig om van onderwijs opnieuw een sociale hefboom te maken', besluiten de groenen.

Hier vind je een uitgebreide persnota met meer toelichting
Hier vind je de uitgebreide resultaten van de bevraging