20 jaar gelijke onderwijskansen: 'Nog altijd botst bijna helft leerlingen aan tegen ongelijkheid'
14 September 2022
'In scholen waar de uitdagingen zich opstapelen wordt de ongelijkheid niet weggewerkt, maar in stand gehouden of zelfs versterkt. Er is nood aan veel meer financiering en ondersteuning om de leerlingen in deze scholen ook een springplank naar hun volwassen leven te bieden.'
14 september is de wetgeving rond gelijke onderwijskansen (GOK) 20 jaar oud. Die wetgeving had als doel om alle kinderen optimale onderwijskansen te bieden en sociale discriminatie tegen te gaan. Twintig jaar later doet Groen de pijnlijke vaststelling dat die doelen nog lang niet bereikt zijn: nog altijd behoort ongeveer de helft van de schoolgaande leerlingen tot de GOK-doelgroep. Dat evalueerde Groen-parlementslid Elisabeth Meuleman: '20 jaar na de invoering van de wetgeving rond gelijke onderwijskansen, blijkt dat ons onderwijs nog altijd geen motor is voor gelijke kansen. Scholen met veel kansarme leerlingen moeten extra ondersteuning krijgen als we de ongelijkheidskloof willen dichten.' Naast bijsturing van de financiering doen de groenen nog andere aanbevelingen om de GOK-wetgeving bij te stellen.
Een deel van de financiering van scholen wordt vandaag bepaald op basis van leerlingenkenmerken. Voor leerlingen die één of meerdere indicatoren aantikken - bijvoorbeeld moeder met lage opleidingsgraad, opgroeien in kansarme wijk, andere thuistaal dan het Nederlands - krijgt een school een bepaald bedrag extra. In het lager onderwijs moeten ze het daarmee doen, secundaire scholen met minstens 55 procent kansarme leerlingen krijgen nog een beetje extra middelen bij. Het financieringsmodel botst echter op z'n limieten. Steeds vaker blijkt dat de middelen ontoereikend zijn in scholen met veel kansarme leerlingen waar de uitdagingen zich opstapelen: leerlingen hebben er een grotere leerachterstand, het lerarentekort en -verloop is er nog groter dan elders, de school bevindt zich in een kwetsbare wijk, enzovoort.
'In scholen waar de uitdagingen zich opstapelen wordt de ongelijkheid niet weggewerkt, maar in stand gehouden of zelfs versterkt. Er is nood aan veel meer financiering en ondersteuning om de leerlingen in deze scholen ook een springplank naar hun volwassen leven te bieden', stelt Meuleman vast. Ze pleit er bovendien voor dat de financiering gradueel moet zijn volgens de bestaande noden. 'Vanaf 55 procent kwetsbare leerlingen, krijgt een school bijkomende werkingsmiddelen. Scholen met veel meer kwetsbare, krijgen vandaag in verhouding niets extra, scholen met 'slechts' 54 procent kwetsbare leerlingen grijpen zelfs volledig naast de extra werkingsmiddelen. Dat houdt geen steek. Die financiering moet doordachter.' Het systeem moet daarnaast ook ingevoerd worden in het lager onderwijs, vindt Groen.
Hervorming GOK-decreet
Naast bijsturing van de financiering vragen de groenen nog op zes andere domeinen bijsturing. Zo moet er volgens Meuleman sterker geïnvesteerd worden in kennisrijk onderwijs van jonge kinderen en krachtige schoolteams. 'Via het kleuteronderwijs kunnen we ervoor zorgen dat álle jonge kinderen, ongeacht hun achtergrond, in contact komen met een waaier aan kennis. Op die manier kunnen we kwetsbare leerlingen al van jonge leeftijd kennis aanreiken die ze van thuis uit niet mee krijgen', verduidelijkt Meuleman.
Om jonge kinderen klaar te stomen voor de lagere school, is het bovendien belangrijk dat ontwikkeling en pedagogie van jonge kinderen van 0 tot 6 jaar net als in andere landen in één lijn vormgegeven worden. Om die reden stelt Groen voor om kinderopvang, kleuter- en lager onderwijs beter op mekaar af te stemmen en niet als strikt gescheiden levensfases te bekijken.
Ook dringt Groen erop aan sterker te investeren in krachtige schoolteams. Vandaag verlaat ongeveer een derde van de startende leerkrachten binnen de vijf jaar het onderwijs. Meuleman: 'Het verloop én het lerarentekort zijn het grootst in uitdagende schoolcontexten. Daarmee omgaan vraagt om aanvangsbegeleiding voor junior leraren, erkenning en meer financiële waardering voor senior leraren, en een grote rol voor diversiteitsstages in lerarenopleidingen.'
In de commissie Onderwijs legt Groen binnenkort het volledige plan op tafel.
