Europees akkoord maakt circulaire producten de norm en verbiedt vernietiging van teruggestuurde kledij

"Met deze wet maken we producten veiliger voor de mensen en beter voor milieu en klimaat. Het is niet meer dan logisch dat het de verantwoordelijkheid is van fabrikanten om producten makkelijk herbruikbaar, herstelbaar of recycleerbaar te maken."

Maandagavond bereikten de Europese lidstaten en het Europees Parlement een akkoord over de nieuwe wet rond circulair productontwerp. Die zal onze kledij, meubels, elektrische apparaten en een lange reeks andere producten beter herstelbaar, herbruikbaar en recycleerbaar maken. Bovendien kunnen fabrikanten hun onverkochte en teruggestuurde kledij en schoenen niet meer vernietigen in verbandingsovens of dumpen op afvalstorten. Voor Sara Matthieu, onderhandelaar voor de groene fractie, vormt de wet een grote doorbraak: "Ze levert miljardenbesparingen op aan geld, grondstoffen en energie, is broodnodig voor klimaat en biodiversiteit en biedt nieuwe economische kansen aan lokaal verankerde bedrijven in Europa."

De wet is een vervolg en uitbreiding op de bestaande ecodesignwet, die zich enkel toelegt op elektrische apparaten, zoals koelkasten en wasmachines. Het energielabel is de bekendste toepassing bij het brede publiek. Met een verbluffend resultaat: een kwart van de klimaatdoelstelling voor 2020 en de helft van de doelstelling rond energiebesparing hebben we eraan te danken. Dat succes heeft geleid tot de uitbreiding van de wet.

Circulariteit wordt de regel

De wet zorgt voor circulaire minimumstandaarden van producten en informatie over duurzaamheid. Het gaat onder andere over herbruikbaarheid, het verlengen van de levensduur, het bannen van giftige stoffen en het verkleinen van de CO2-voetafdruk van een product. Matthieu: "Met deze wet maken we producten veiliger voor de mensen en beter voor milieu en klimaat. Het is niet meer dan logisch dat de fabrikant onze producten makkelijk herbruikbaar, herstelbaar of recycleerbaar moet maken."

Productpaspoort en EU-reparatiescore

Producten krijgen een digitaal productpaspoort, dat informatie geeft over onder meer de herkomst, samenstelling, reparatie- en demontagemogelijkheden van een product. Matthieu: "Dit maakt het leven van zowel bedrijven en burgers een pak makkelijker én goedkoper, want de nodige informatie is snel, gecentraliseerd en vrij beschikbaar." Dit moet ons ook helpen bij het uitrollen van een handige reparatiescore, waarmee mensen in één oogopslag weten welk product het duurzaamst of het makkelijkst te herstellen is."

Meer producten circulair

In de bestaande wetgeving pakte de Commissie vooral elektrische apparaten aan zoals koelkasten of wasmachines. Nu zullen vrijwel alle producten in onze winkels meer circulair worden: van afwasmiddelen tot matrassen en speelgoed, maar ook staal of plastics. Matthieu: "Neem de textielindustrie, dat is één van de meest vervuilende sectoren. Gemiddeld wordt iedere seconde een vuilniswagen kledij verbrand of gestort. Deze wet zal ervoor zorgen dat kledij makkelijker gerecycleerd kan worden en fabrikanten meer gerecycleerde stoffen gebruiken."

Blikvanger: verbod op vernietiging van onverkochte en teruggestuurde kledij en schoenen

Naar schatting worden in Europa elk jaar tussen de 11 en 32 miljoen onverkochte en teruggestuurde t-shirts vernietigd. Om de enorme verspilling van t-shirts en andere kledij en schoenen te vermijden, komt er een verbod op de vernietiging ervan binnen twee jaar. Matthieu: "Het is onaanvaardbaar dat fabrikanten aan hoog tempo kleren produceren, om ze nadien massaal te dumpen of te verbranden. Daarom hebben we hard onderhandeld om eindelijk paal en perk te stellen aan deze praktijk."

Om de afvalberg nog verder te verkleinen, hebben we verkregen dat binnen 3 jaar eenzelfde verbod op vernietiging wordt onderzocht voor onverkochte en teruggestuurde elektrische en elektronische apparaten. Voor deze en andere apparaten komt een rapportageplicht voor fabrikanten van het aantal stuks dat ze vernietigen. Op basis daarvan komen er mogelijk bijkomende verboden op vernietiging.

De volgende stappen

Begin 2024 stemt het Europees Parlement in plenaire zitting over de deal, en keuren de lidstaten het akkoord goed. In de loop van 2024 en de jaren nadien zal de Europese Commissie stelselmatig de concrete en gedetailleerde productnormen publiceren voor prioritaire sectoren zoals textiel, meubels, ijzer en staal, chemicaliën, banden en meer.