Ecolo-Groen pakt seksuele intimidatie en agressie op de trein aan
03 November 2022
Dit probleem is te belangrijk om tussen de mazen van de bestuursniveaus te laten vallen.
Op initiatief van de fractie Ecolo-Groen in de Kamer komt er een actieplan tegen seksuele intimidatie en agressie op het openbaar vervoer. Voor Kamerlid Kim Buyst, die de resolutie namens Groen indiende, was zo’n plan absoluut nodig. ‘Eén op drie vrouwen mijdt het openbaar vervoer uit angst voor ongewenst gedrag van andere passagiers, dat bleek uit gegevens van de FOD mobiliteit. In 2019 waren er meer dan 400 meldingen van seksueel geweld, en dat is een grove onderschatting, wetende dat zo’n 90% van de slachtoffers van seksueel geweld niet naar de politie stapt. Als we van het openbaar vervoer de meest vlotte, toegankelijke en comfortabele optie willen maken voor iedereen, kunnen we niet wegkijken van deze cijfers’.
De resolutie voor een brede, interfederale aanpak van seksuele intimidatie en agressie op het openbaar vervoer werd afgelopen woensdag goedgekeurd in de Commissie mobiliteit. Het plan steunt op advies van onder andere Securail, de vakbonden en het Instituut voor Gelijkheid van Mannen en Vrouwen. Voor Buyst is het belangrijk dat de plannen gedragen zijn, en dat ze ook uitgerold worden in dialoog met reizigers, experts in organisaties die de problematiek door en door kennen. ‘Het gaat om concrete en delicate situaties. We kunnen die alleen maar effectief detecteren en bestrijden door goed te luisteren naar iedereen die ermee te maken krijgt’ licht ze toe. Om dezelfde reden dringt de resolutie erop aan dat er specifieke vragen over het veiligheidsgevoel opgenomen worden in toekomstige bevragingen van de reizigers.
De resolutie reikt de hand naar alle bestuursniveaus en betrokken diensten in het land. ‘Seksuele intimidatie op het openbaar vervoer komt niet alleen voor op de trein, maar ook op bussen, trams en metro’s’, zegt Buyst. ‘Daarom vragen wij een interfederaal actieplan, opgesteld samen met de regionale overheden, de openbare vervoersbedrijven en de ordediensten.’ Het actieplan moet de taken en verantwoordelijkheden van elk van de niveaus en diensten verhelderen. ‘Toen er veiligheidsproblemen waren in het Noordstation, bleek op het terrein dat de verdeling van de verantwoordelijkheden niet duidelijk gedefinieerd is, of dat de verschillende actoren zich niet goed bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. Dit probleem is te belangrijk om tussen de mazen van de bestuursniveaus te laten vallen.’ zegt Buyst.
Het plan bestrijdt onveiligheid op de trein op verschillende manieren. Allereerst moet er een laagdrempelig en efficiënt middel komen waarmee reizigers en personeelsleden discreet alarm kunnen slaan ‘Bellen naar Securail doe je niet als de geweldpleger vlak naast je staat. Daarom moet er een discreet alarm komen in de bestaande NMBS app, die mensen direct in contact brengt met de treinbegeleider en de veiligheidsdiensten. Securail kan dan snel ingrijpen om de dader te vatten, de treinbegeleider kan dan het slachtoffer helpen opvangen’ zegt Buyst. ‘Het systeem om incidenten te rapporteren moet ook simpeler’ voegt ze toe, ‘zowel voor anonieme meldingen, als formele klachten moet de procedure helder, vlot en toegankelijk worden.’
Ten tweede vraagt Ecolo-Groen expliciet aandacht voor het treinpersoneel. ‘Treinbegeleiders, buschauffeurs en stationspersoneel zijn voor reizigers het eerste aanspreekpunt. Hun rol is cruciaal om slachtoffers van seksuele intimidatie of agressie op te vangen, en de drempel naar aangifte te verkleinen. De zichtbare aanwezigheid van personeel doet het aantal incidenten bovendien dalen’ licht Buyst toe. In 2020 heeft de NMBS aangekondigd dat de loketten van verschillende kleine stations gesloten of beperkt bemand zullen worden. Dat loketten minder bediend worden, mag niet betekenen dat stations verlaten plekken worden, en dat reizigers nergens meer terecht kunnen als ze zich bedreigd voelen. Daarvoor moeten er aanspreekpunten komen in stations. Stations kunnen bovendien op andere manieren levendiger ingevuld worden, met horeca, winkeltjes en andere activiteiten’.
Het actieplan moet ook het personeel zelf beter beschermen. ‘Zij staan in de frontlinie' zegt Buyst daarover. 'Ze zijn zelf ook nog veel te vaak slachtoffer van intimidatie en agressie. In de basis- en voortgezette opleiding van het NMBS-personeel moet daarom een module over seksuele intimidatie en agressie opgenomen worden, en op de lijnen die als risicolijn gekend staan, moet de aanwezigheid van personeel verhoogd worden. Daar moeten treinbegeleiders altijd op collega’s kunnen terugvallen’ zegt Buyst. Naast de hoeveelheid personeel, is ook de samenstelling ervan belangrijk voor het veiligheidsgevoel op de trein ‘Het treinpersoneel weerspiegelt de samenleving nog onvoldoende, het is overwegend mannelijk en onvoldoende divers. Het plan stelt streefcijfers voor om dat te veranderen.'
Tenslotte omvat het plan een belangrijk communicatief luik. Dat bestaat uit een bewustmakingscampagne over agressie en intimidatie met affiches in de treinstations. Daarnaast zullen reizigers beter geïnformeerd worden over wat ze kunnen doen wanneer ze zelf slachtoffer zijn van ongewenst gedrag op de trein, of wanneer ze er getuige van zijn. In de stations zal reclame bovendien als hefboom gebruikt worden om inclusiviteit te stimuleren. ‘Dit is een plan voor stations en treinen waarin iedereen zich op zijn of haar gemak voelt’ besluit Buyst. ‘Op het openbaar vervoer moet je onbezorgd kunnen wegdromen, nog even werken, een boek of een krant kunnen lezen. Niemand zou zich daar onveilig bij moeten voelen. De passagiers niet, en het personeel ook niet.’
