Eén op zes vrouwen verlaat lokale politiek binnen legislatuur

'Als we willen dat steden en gemeenten beleid voeren op maat van iedereen, dan is het belangrijk dat mannen en vrouwen gelijk vertegenwoordigd zijn op de plaatsen waar beslissingen genomen worden.'

Eén op zes vrouwen die een mandaat opnemen in de lokale Vlaamse politiek, doet de rit niet uit. Dat blijkt uit cijfers die Groen opvroeg. 'Als we willen dat steden en gemeenten beleid voeren op maat van iedereen, dan is het belangrijk dat mannen en vrouwen gelijk vertegenwoordigd zijn op de plaatsen waar beslissingen genomen worden. Niet alleen blijkt dat vrouwen moeilijker een plaats aan tafel krijgen, nu blijkt ook nog eens dat ze de tafel sneller weer verlaten', klinkt het bezorgd bij Groen-covoorzitster Nadia Naji die de cijfers naar buiten brengt 500 dagen voor de lokale verkiezingen. Naast maatregelen om vrouwen, eens verkozen, aan tafel te houden stelt Naji voor om - net als in Brussel en Wallonië - mannen en vrouwen te ritsen op de kieslijst om vrouwen even zichtbare plaatsen te geven als mannen. In beide gewesten had dat een positief effect op de gendergelijkheid in de gemeenteraad.

Vaker dan mannen geven vrouwen hun mandaat vroegtijdig terug: sinds de start van de lopende legislatuur gaat het al om één vrouw op zes, in tegenstelling tot één op acht bij de mannen. Eén concrete aanwijsbare oorzaak voor dat verschil is er niet. Tegelijk acht de Groen-covoorzitster het niet onrealistisch dat vrouwen, die vaak nog het grootste deel van de zorgtaken thuis opnemen, afhaken door de combinatie met hun gezinsleven of sneller de hardheid van de politiek de rug toekeren. 'De lokale politiek is niet op maat van pakweg een alleenstaande moeder die voltijds werkt. Als we iedereen de kans willen geven een engagement op te nemen én vol te houden, dan is er nog werk aan de winkel.' Komaf maken met gezinsonvriendelijke vergaderuren en vergoedingen die het mogelijk maken om de nodige tijd in het mandaat te investeren, zijn pistes waarin Naji oplossingen ziet en waar zowel vrouwen als mannen belang bij zouden hebben.

Het verloop bij vrouwelijke mandatarissen komt bovenop de heersende genderongelijkheid in de Vlaamse gemeenteraden: slechts 38 procent van de verkozenen in de lokale Vlaamse politiek is een vrouw. De genderverdeling bij de schepenen is zelfs nog ongelijker, daar zakt het percentage verder weg tot 35 procent. 'Er is niet één glazen plafond waar alle vrouwen tegenaan knallen, maar in elke fase van het kiesproces hebben mannen een kleine stap voor op vrouwen. Ze krijgen bijvoorbeeld vaker een aantrekkelijkere plaats of worden door onbewuste denkpatronen als meer capabel gezien, waardoor ze meer voorkeursstemmen krijgen', legt Naji uit.

Ritsen

Naji: 'Met een ritsende kieslijst kunnen we ervoor zorgen dat ook vrouwen zichtbare en verkiesbare plaatsen krijgen en kan een duwtje geven op weg naar meer gendergelijkheid.' De groene politica verwijst daarbij naar het effect van ritsende kieslijsten bij voorbije lokale verkiezingen. Sinds in Brussel en Wallonië de rits verplicht werd, kwam er meer genderevenwicht in de gemeenteraden. Brussel deed het voor de verplichting van de rits in 2012 al goed met 41 procent vrouwelijke verkozenen en trok dat percentage verder op tot 49 procent in 2018. Wallonië tekende in 2012 nog de meest ongelijke verdeling op met 35 procent vrouwelijke verkozenen. Met de invoering van de rits steeg dat percentage tot 39 procent. In de Vlaamse steden en gemeenten waar de rits niet verplicht is, gaat het trager. In 2012 was 36 procent van de verkozen raadsleden een vrouw en in 2018, 38 procent. Die groei van 2 procentpunt is het kleinst in vergelijking met Brussel (plus 7 procentpunt) en Wallonië (plus 4 procentpunt).

Afschaffing lijststem

Naji benadrukt dat nu bij de Vlaamse lokale verkiezingen de lijststem afgeschaft wordt, een ritsende kieslijst erg belangrijk blijft. 'De meeste mensen hebben onbewust de neiging om vaker voor mannen te kiezen. Nu je je stem niet meer aan een lijst kan geven maar alleen aan individuen, bestaat de kans dat vrouwen onbewust benadeeld zullen worden bij de volgende verkiezingen. Als vrouwen en mannen elkaar afwisselen op de lijst zijn ook vrouwelijke kandidaten verzekerd van zichtbare plaatsen, wat er mee voor kan zorgen dat ze niet over het hoofd gezien worden', besluit Naji.