Groen wil voortaan altijd raadslid als gemeenteraadsvoorzitter

'De burgemeester en schepenen maken deel uit van de uitvoerende macht, terwijl de voorzitter van de gemeenteraad aan het hoofd staat van de controlerende macht. Als één persoon die twee functies combineert, vertroebel je het democratisch proces.'

Met nog 500 dagen tot de lokale verkiezingen dient Groen-parlementslid Staf Aerts een voorstel van decreet in in het Vlaams Parlement om altijd een raadslid als gemeenteraadsvoorzitter aan te duiden. Vandaag kan namelijk ook de burgemeester of een schepen voorzitter van de gemeenteraad zijn. Maar dat belemmert de controlerende functie van de gemeenteraad meent Aerts. 'De burgemeester en schepenen maken deel uit van de uitvoerende macht, terwijl de voorzitter van de gemeenteraad aan het hoofd staat van de controlerende macht. Als één persoon die twee functies combineert, vertroebel je het democratisch proces.' Daarnaast stelt co-voorzitter Nadia Naji dat er ook maatregelen moeten komen om meer vrouwen in de gemeenteraad te krijgen.

In het verleden was de burgemeester altijd ook voorzitter van de gemeenteraad. Sinds 2007 is het mogelijk dat ook een raadslid de gemeenteraad kan voorzitten. 'De voorzitter van de gemeenteraad neemt het engagement op om vanuit een neutrale positie de gemeenteraad voor te zitten. Een schepen of burgemeester, die het beleid uittekenen, kunnen de facto nooit neutraal zijn. Daarmee vermeng je de uitvoerende en controlerende macht', legt Aerts uit. Hij vult aan: 'Niemand zou het pikken als Jan Jambon als regeringsleider ook het Vlaams Parlement zou voorzitten. Maar op lokaal niveau is dat vandaag dus wel mogelijk.'

De decreetwijziging maakte het mogelijk dat een raadslid gemeenteraadsvoorzitter wordt, maar verplicht het nog niet. Tot op vandaag zijn er nog altijd 40 burgemeesters en 6 schepenen die ook gemeenteraadsvoorzitter zijn. Om ook in die overblijvende gemeentes het democratisch proces te versterken, dient Aerts nu, met nog 500 dagen tot de lokale verkiezingen, zijn voorstel in om het decreet aan te passen. Aerts: 'Onze lokale democratie versterken moet nu gebeuren. Anders heeft het parlement niet voldoende tijd om de wetgeving aan te passen en zijn we opnieuw voor zes jaar vertrokken.'

Versterking gemeenteraad
Het voorstel kadert in een breder pakket aan maatregelen dat de groenen op tafel leggen om de gemeenteraad te versterken. Aerts stelt bijvoorbeeld ook voor om de agenda van de gemeenteraad steevast zo op te stellen dat de vragen van de raadsleden vooraan op de agenda komen. Vandaag beheerst het schepencollege de agenda van de gemeenteraad en zien de gemeenteraadsleden in hun voorstellen pas helemaal achteraan op de agenda staan, na afhandeling van de agendapunten van het schepencollege. Ook daar wil Aerts verandering in brengen: 'In een sterke democratie moet de controlerende macht, of het nu raadsleden van de meerderheid of oppositie zijn, hun functie degelijk kunnen uitvoeren. Door te verankeren dat de voorstellen en vragen van de raadsleden als eerste op de agenda staan, vermijden we dat er eerst een hele agenda afgewerkt wordt vooraleer raadsleden hun vragen kunnen stellen.'

Staf Aerts stelt ook voor om naast een voorzitter - die in de praktijk altijd lid is van een van de meerderheidspartijen - ook een ondervoorzitter aan te duiden uit de oppositie. 'De gemeenteraadsvoorzitter behoudt de eindregie, maar samen zouden voorzitter en ondervoorzitter kunnen zorgen voor een goed verloop van de gemeenteraad, waarbij de onafhankelijke, democratische werking met stip op één staat', besluit Aerts.

Meer vrouwen in de gemeenteraad
Uit cijfers die Groen opvroeg blijkt namelijk dat slechts 38 procent van alle gemeenteraadsleden vrouw is en dat één op zes daarvan de legislatuur zelfs niet uitzit. Voor covoorzitster Nadia Naji een reden te meer om actie te ondernemen om meer vrouwen in de lokale politiek te krijgen. Zo zouden vergaderingen ingepland moeten worden op momenten die makkelijker te combineren zijn met een gezin en moeten gemeenteraadsleden een hogere vergoeding krijgen zodat ze de nodige tijd in het mandaat kunnen investeren. Tot slot is er het voorstel om ritsende kieslijsten te verplichten, waar vrouwen en mannen elkaar afwisselen. ‘Zo zorgen we ervoor dat ook vrouwen zichtbare en verkiesbare plaatsen krijgen. Dat kan een duwtje geven op weg naar meer gendergelijkheid’, klinkt het bij covoorzitster Nadia Naji. Meer info over deze voorstellen vind je op deze pagina.

Wil je op de hoogte blijven van het werk van Staf Aerts? Abonneer je op zijn nieuwsbrief.