Groen vraagt sociale garanties doorheen energiecrisis
26 Januari 2023
De energiecrisis is nog niet voorbij. In deze tijden heeft niemand behoefte aan een jojo-beleid.
De minister van Financiën liet in de kranten optekenen dat hij voorstander was om de accijnzen fors te verhogen binnen afzienbare tijd. Dit was niet volgens de afspraken. De accijnsverhoging zou ingaan wanneer de energieprijzen onder het niveau van 2021 zouden zakken. Parlementslid Dieter Van Besien zette de puntjes op de i tijdens het plenaire debat in de Kamer.
De accijnsverhoging
De BTW-verlaging gekoppeld aan een accijnsverhoging zou op korte termijn de druk op de mensen hun factuur verlichten, en op langere termijn een intelligenter energiebeleid mogelijk maken. Om die reden heeft de volledige Vivaldi-regering tijdens de energiecrisis de BTW-verlaging goedgekeurd. Het is echter belangrijk dat de gemaakte afspraken gehonoreerd worden. Om te vermijden dat de accijnsverhoging een te grote impact heeft op mensen in armoede, moet eerst de energieprijs zakken tot de normale niveau's.
Dit was de boodschap die ik vandaag in het plenaire debat heb gebracht. Een kort deeltje van mijn tussenkomst hierover kan je ook bekijken op Facebook via deze link. Hieronder kan je mijn volledige tussenkomst, die gericht was aan zowel de premier als de minister van financiën, terugvinden.
Mijn vragen aan de minister en de premier
Al maanden praten wij over een slimme BTW verlaging voor gas en elektriciteit. Een manier om ervoor te zorgen dat we voor onze energie een doelgericht beleid kunnen voeren, een manier om ervoor te zorgen dat de factuur voor iedereen lichter wordt. Een manier om ervoor te zorgen dat we kijken naar het verbruik in plaats van naar de energieprijs, en een manier om ervoor te zorgen dat we groene energie aantrekkelijker kunnen maken.
Ik ben blij dat deze regering niet bang is om te hervormen.
Onze partijen, Ecolo en Groen, zijn ook partijen die willen hervormen. Maar wij zijn ook partijen die willen beschermen.
De energiecrisis is niet voorbij. Mensen hebben het vandaag nog moeilijk. Voor onze fractie is het belangrijk dat de factuur van de mensen niet stijgt zolang de energieprijzen niet voldoende gedaald zijn. Energie is een basisbehoefte, daar speel je geen jo-jo mee. De regering heeft al die sociale maatregelen niet genomen om ze nu snel te gaan afbouwen en mensen in de miserie te duwen.
Jammer genoeg kennen wij uw plannen voorlopig enkel via de pers, en daaruit kan ik die beschermende reflex niet afleiden. Vandaar enkele vragen:
Mr de minister, er werd afgesproken dat deze maatregel pas wordt ingevoerd wanneer de prijs voor consumenten ten minste gezakt is tot de prijs van 2021. (Hoe ver moet die constumentenprijs dan eerst dalen, en wanneer verwacht u die prijs in de markt?) Kan u garanderen dat de maatregel voordien niet van toepassing zal zijn?
Er werd ook afgesproken dat dit systeem via overgangsmaatregelen geleidelijk zou worden ingevoerd, opnieuw om de mensen te beschermen. Ook dat vind ik voorlopig niet terug, en ook daarover vragen wij garanties.
Tenslotte is het voor ons belangrijk dat dit systeem gebruikt zal worden voor de vergroening van energie, weg van fossiele brandstof. Kan u bevestigen dat dat onderdeel is van uw plan?
Het antwoord van de premier
Het antwoord van de premier was uitgebreid en ging in op meer zaken dan alleen mijn vragen. Het belangrijkste was echter dat hij bevestigde dat de fiscale inkomsten van 2021 het referentiepunt zouden zijn voor de invoering van de accijnsverhoging. Nadat de mensen crisis na crisis hebben meegemaakt moet de politiek hen een duidelijk en rechtvaardig toekomstperspectief bieden, waarin de gemaakte afspraken worden nagekomen. Hieronder kan u het relevante deel van het antwoord van de premier terugvinden:
"Daarnet zei ik dat twee elementen belangrijk zijn: de factuur van de mensen, maar natuurlijk ook debegroting van de overheid. Men heeft hier al heel veel geparafraseerd wat ik over dit onderwerp zou hebben gezegd. Ik wil dus even woord voor woord herhalen wat ik heb gezegd. De btw-verlaging zal globaal worden gecompenseerd door een hervorming van de accijnzen met de fiscale inkomsten van 2021 als referentiepunt. Dat is wat er is gezegd en dat is ook het akkoord dat in de regering werd gesloten.
Ik ga in detail. De btw-verlaging kan globaal worden gecompenseerd, zoals ik in de Kamer heb aangegeven, door de invoering van accijnzen, in een keer of stapsgewijs. Daarom is de evolutie van de energieprijzen belangrijk. Wij zullen in de komende weken dan ook nagaan of de daling die wij vandaag zien, een structurele daling is of dat wij tegenslag hebben en de prijzen op een andere manier evolueren. De manier van invoering is dus natuurlijk een belangrijk element.
Ik heb toen ook gezegd dat de fiscale inkomsten van 2021 als referentiepunt zouden worden genomen en daar is een goede reden voor. Het voordeel van accijnzen is dat de inkomsten voor de overheid op basis van accijnzen niet afhankelijk zijn van het prijsniveau, terwijl de inkomsten die de overheid krijgt bij de btw wel afhankelijk zijn van het prijsniveau. De btw vormt immers een percentage van de totale factuur, terwijl accijnzen worden geheven op basis van het volume.
Waarom worden de fiscale inkomsten van 2021 dus als referentiepunt genomen? Het lijkt mij logisch dat het niet de bedoeling is dat burgers, net zozeer als de overheid, verliezen of winnen ten opzichte van de situatie voor de energiecrisis. Dat is het grote voordeel van accijnzen. Met accijnzen kan dit perfect worden vastgezet. De enige variabiliteit die u zal hebben, is een hoger of lager verbruik. Daar zijn de verschillen eigenlijk minder. Het is dus absoluut logisch dat crisismaatregelen gelden tijdens de crisis. Tijdens de crisis moeten de mensen worden gesteund, net zoals bij corona. Als op een bepaald moment de crisis voorbij is en het duidelijk is dat die crisis duurzaam voorbij is, is het normaal dat de maatregelen ter ondersteuning uitgefaseerd worden, net zoals bij corona.
Mijn repliek
De discussie vandaag gaat over de energiefactuur van de mensen. Die factuur is vandaag nog helemaal niet terug op het gewenste niveau. De crisis is niet voorbij.
Ja, we moeten hervormen. Maar ja, we moeten ook beschermen.
Het is goed dat dit debat nu uitgebreid zal gevoerd worden op de plaatsen waar het moet gevoerd worden, namelijk binnen de regering en nadien ook binnen het parlement.
Deze hervorming legt de basis voor een stimulerend beleid voor groenere energie. Het zorgt ervoor dat mensen die ecologische keuzes maken zoals een elektrische wagen of een warmtepomp die keuze ten goede zullen voelen aan hun energiefactuur.
Deze hervorming zou een belangrijk deel kunnen en moeten worden van de erfenis van deze Vivaldi regering. Laat ons op een constructieve manier met elkaar samenwerken om ervoor te zorgen dat het dat ook wordt.
